165
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

جمله نشاط است كه در روايات پيش‌گفته گذشت.
گرفتن شارب. پيامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله بلند گذاشتن شارب را جایگاهی برای شیطان و پناهگاه او دانسته كه مي‌تواند كنايه از كثيفي باشد.۱ در کنار این گونه تعابیر، راه پیشگیری را در گرفتن شارب مي‌داند و آن را زمینه‌ساز نشاط عنوان کرده است. در مجلسی، نزد امام صادق علیه السلام سخن از گرفتن شارب به میان آمد. ايشان فرمود: «این عمل، باعث نشاط مي‌شود و از سنّت [پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله] است».۲
زدودن موهای زايد بدن. تعابیری که در بارة گرفتن شارب و پیامد آن در روایات آمده است، در مورد نوره کشیدن و زدودن موهای زاید بدن نیز آمده است. امام علی علیه السلام، نوره كشيدن را مایة نشاط و پاکی بدن مي‌داند. ۳
سر، بخشي از بدن است كه بايد بهداشت آن رعايت گردد. شستن سر، موجب پاكيزگي آن مي‌گردد، بويژه شستن با خطمی۴ كه در روايت پيشين نيز مورد تصريح قرار گرفته بود. اين كه خطمي چه تأثيري بر نشاط دارد، نيازمند بررسي‌هاي تجربي است. آنچه به بحث ما مربوط مي‌شود، اين كه بر اساس اين روايت، بهداشت سر بويژه با استفاده از خطمي، موجب نشاط مي‌گردد.
تنهايي براي انسان، تلخ و آزاردهنده است. انسان، دوست دارد با ديگران باشد و با آنان رابطه برقرار كند. اين، نيازي عاطفي است. انسان تنها، احساس خلأ مي‏كند؛ احساس دردآوري كه هيچ چيز حتّي ثروت و شهرت و رياست، آن را پر نمي‏كند. اُنس با ديگران، يكي از نيازهاي جدّي بشر است. ما نه براي تأمين نيازهاي مادي زندگي، بلكه براي تأمين نيازهاي عاطفي‏مان نياز به اُنس گرفتن با ديگران داريم. بنا بر اين، اُنس و صميميت، يكي از عوامل مهم در نشاط و شادابي است. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله دیدار با برادران را

1.. الکافي، ج ۶، ص ۴۸۸، ح ۱۱.

2.. نُشْرَةٌ وَ هُوَ مِنَ السُّنَّة (الکافي، ج۶، ص ۴۸۷، ح ۸).

3.. النُّورَةَ نُشْرَةٌ وَ طَهُورٌ لِلْجَسَد؛ نوره كشيدن، ماية نشاط و پاکی بدن است
(الخصال، ص۶۱۱).

4.. خطمی، گیاهی است از تیرة پنیرکیان، که دارای گونه‌های دایمی و یکساله است. برگ‌هایش پهن و ستبر و ریشه‌اش دراز و دوکی شکل و آبداراست. ريشة آن در پزشکی کاربرد دارد (ر. ک. فرهنگ معین).


درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
164

سه. گياه اسپند. ريشه و شاخة گیاه اسپند،۱ دارای فوايد فراوان است. یکی از فواید بارز آن ـ چنان که امام علی علیه السلام می‌فرماید ـ ، ایجاد نشاط است.۲
غريزة جنسي، بُعد ديگر انسان است كه ارضاي آن موجب نشاط و شادابي مي‌گردد. به همين جهت، اسلام براي اين امر، جايگاه ويژه‌اي قائل شده است. در برخي روايات، يكي از اخلاق‌هاي پيامبران، ارضاي مشروع غريزة جنسي شمرده شده است.۳ اين امر براي اسلام چنان مهم است كه با پديدة رهبانيت جنسي، به شدّت برخورد كرد و اهل ایمان را به اصل ازدواج و روابط زناشویی، ترغیب نمود.۴
در روايات پيش‌گفته و ديگر روايات مربوط به نشاط، به اموري اشاره شده كه به بُعد بهداشت و نظافت مربوط مي‌شود. جنبه‌هاي مختلف بدن انسان، نيازمند پاكيزگي است. كثيفي، موجب بروز نابه‌ساماني و بيماري در بدن انسان مي‌گردد و غم و اندوه وي را فراهم مي‌سازد. لذا نسبت به کثیفی، واکنش شدید نشان داده شده است. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله تأکید می‌کند که فرد کثیف، بد بنده‌ای است۵ و خداوند متعال، چرکی و ژولیدگی را دشمن می‌دارد.۶ در روايات، موارد مختلفي در اين حوزه مطرح شده كه به آنها خواهيم پرداخت.
مسواک زدن. آموزه‌های دینی، بهداشت دهان و دندان را امری مهم و مسواک زدن را در فراهم آمدن آن مؤثر می‌دانند. مسواک زدن بنا بر همین آموزه‌ها داری فواید فراوانی، از

1.. اسپند، دانه‌ای است که به جهت چشم زخم در آتش مي‌ریزند. حرمله، اسفند، سپند، سبنج، نام‌های دیگر آن است (ر. ک: لغت‌نامة دهخدا).

2.. مَا مِنْ شَجَرَةِ حَرْمَلٍ إِلَّا وَ مَعَهَا مَلَائِكَةٌ يَحْرُسُونَهَا حَتَّى تَصِلَ إِلَى مَنْ وَصَلَتْ وَ فِي أَصْلِ الْحَرْمَلِ نُشْرَةٌ وَ فِي فَرْعِهَا شِفَاءٌ مِنِ اثْنَيْنِ وَ سَبْعِينَ دَاءً
(دعائم الاسلام، ج ۲، ص۱۵۰، ح ۵۳۵).

3.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: ما أحب من دنياكم الا النساء والطيب
( الکافي، ج ۵، ص ۳۲۱؛ مسند ابو يعلي، ج ۳، ص ۴۰۳، ح ۳۴۶۹. نيز، ر. ک: الکافي، ج ۵ ص ۳۲۰؛ تهذيب الاحکام، ج ۷، ص ۴۰۳؛ کتاب من لايحضره الفقيه، ج ۳، ص ۳۸۲).

4.. کانون مهرورزی، ج ۱، ص ۷۹.

5.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: بِئسَ العَبدُ القاذُورَةُ
(الکافي، ج٦، ص ٤٣٩، ح ٦).

6.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: إن الله تعالی یبغض الوسخ والشعث
(جامع الصغير، ج ۱، ص ۲۸۳، ح ۱۸۵۵؛ کنز العمّال، ج ۶، ص ۶۴۱، ح ۱۷۱۸۱). كنز الفوائد عن رسول الله صلی الله علیه وآله: إنَّ الله َ يُبغِضُ الرَّجُلَ القاذورَةَ. قيلَ: ومَا القاذورَةُ يا رسول الله؟ قالَ: الَّذي يَتأفَّفُ بِهِ جَليسُهُ
(کنز الفوائد، ج ٢، ص ١٨٥؛ بحار الأنوار، ج ٨٠، ص ١٠٦. نيز، ر. ک: الخصال، ص٦٢٠، ح ١٠).

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 19201
صفحه از 245
پرینت  ارسال به