جمله نشاط است كه در روايات پيشگفته گذشت.
گرفتن شارب. پيامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله بلند گذاشتن شارب را جایگاهی برای شیطان و پناهگاه او دانسته كه ميتواند كنايه از كثيفي باشد.۱ در کنار این گونه تعابیر، راه پیشگیری را در گرفتن شارب ميداند و آن را زمینهساز نشاط عنوان کرده است. در مجلسی، نزد امام صادق علیه السلام سخن از گرفتن شارب به میان آمد. ايشان فرمود: «این عمل، باعث نشاط ميشود و از سنّت [پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله] است».۲
زدودن موهای زايد بدن. تعابیری که در بارة گرفتن شارب و پیامد آن در روایات آمده است، در مورد نوره کشیدن و زدودن موهای زاید بدن نیز آمده است. امام علی علیه السلام، نوره كشيدن را مایة نشاط و پاکی بدن ميداند. ۳
سر، بخشي از بدن است كه بايد بهداشت آن رعايت گردد. شستن سر، موجب پاكيزگي آن ميگردد، بويژه شستن با خطمی۴ كه در روايت پيشين نيز مورد تصريح قرار گرفته بود. اين كه خطمي چه تأثيري بر نشاط دارد، نيازمند بررسيهاي تجربي است. آنچه به بحث ما مربوط ميشود، اين كه بر اساس اين روايت، بهداشت سر بويژه با استفاده از خطمي، موجب نشاط ميگردد.
تنهايي براي انسان، تلخ و آزاردهنده است. انسان، دوست دارد با ديگران باشد و با آنان رابطه برقرار كند. اين، نيازي عاطفي است. انسان تنها، احساس خلأ ميكند؛ احساس دردآوري كه هيچ چيز حتّي ثروت و شهرت و رياست، آن را پر نميكند. اُنس با ديگران، يكي از نيازهاي جدّي بشر است. ما نه براي تأمين نيازهاي مادي زندگي، بلكه براي تأمين نيازهاي عاطفيمان نياز به اُنس گرفتن با ديگران داريم. بنا بر اين، اُنس و صميميت، يكي از عوامل مهم در نشاط و شادابي است. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله دیدار با برادران را
1.. الکافي، ج ۶، ص ۴۸۸، ح ۱۱.
2.. نُشْرَةٌ وَ هُوَ مِنَ السُّنَّة (الکافي، ج۶، ص ۴۸۷، ح ۸).
3.. النُّورَةَ نُشْرَةٌ وَ طَهُورٌ لِلْجَسَد؛ نوره كشيدن، ماية نشاط و پاکی بدن است
(الخصال، ص۶۱۱).
4.. خطمی، گیاهی است از تیرة پنیرکیان، که دارای گونههای دایمی و یکساله است. برگهایش پهن و ستبر و ریشهاش دراز و دوکی شکل و آبداراست. ريشة آن در پزشکی کاربرد دارد (ر. ک. فرهنگ معین).