در منزل مسكونى خود دفن شدند و پس از آن جا به كربلا منتقل و در حرم مطهّر امام حسين عليه‏السلام به خاك سپرده شدند. امروزه اين دو قبر منسوب به سيّد رضى و سيّد مرتضى ـ كه ظاهرا همان محلّ اوليه دفن آنان بوده ـ داراى گنبد و بارگاهى است و در نزديكى يكديگر در اوّل شارع سيّد رضى در جنوب شرقى حرم قرار دارد.

۴.مزار خواجه نصير الدين طوسى (م۶۷۲ ق)

خواجه نصير الدين محمّد بن محمّد بن حسن طوسى، از عالمان، متكلّمان و رياضيدانان مشهور شيعه در سال ۵۹۷ ق، در طوس به دنيا آمده است. تأليفات فراوانى در كلام و عقايد و رياضى و هندسه دارد. وى هنگام تهاجم هولاكوخان مغول به بغداد و سرنگونى خلافت عبّاسى، وزير و همراه خان مغول بود. وى در ۶۷۲ق، از دنيا رفت و در رواق غربى حرم مطهر كاظمين به خاك سپرده شد.^۱

۵.مزار ابو يوسف قاضى (۱۸۲ق)

وى در سال ۱۶۶ ق، به منصب قضاوت در بغداد پايتخت خلافت بنى العبّاس برگزيده شد و نخستين كس در اسلام است كه به عنوان «قاضى القضات» شهرت يافت. در سال ۱۸۲ ق، وفات يافت و قبر او در جنوب شرقى صحن مطهّر در كنار باب فاطمه عليهاالسلام درون يكى از حجره‏هاست.^۲

۶.مزار سيّد اسماعيل صدر(م ۱۳۳۸ق)

سيّد اسماعيل صدر، متولّد ۱۲۵۸ ق، در اصفهان، از بزرگان علما و از مراجع تقليد بنام و شاگرد ميرزاى شيرازى بود. وى در سال ۱۳۳۸ ق، از دنيا رفت و در رواق

باب ششم: مزار شمارى از عالمان و مشاهير در كاظمين

۱. مزار ابو القاسم جعفر بن محمّد بن قولويه (م ۳۶۸ق)

از بزرگان و فقها و محدّثان اماميه است.كتاب كامل الزيارات او مشهور است. وى در قم به دنيا آمد و در سال ۳۶۷ يا ۳۶۸ ق، در بغداد درگذشت و آرامگاهش در رواق شرقىِ قبر مطهّر كاظمين به همراه قبر شيخ مفيد است.^۱

۲.مزار شيخ مفيد (م ۴۱۳ ق)

محمّد بن محمّد بن نعمان العكبرى، معروف به شيخ مفيد، با كنيه ابو عبد اللّه‏ در سال ۳۳۶ يا ۳۳۸ق در حومه بغداد به دنيا آمد. وى از مشهورترين مؤلّفان و متكلّمان اماميه و بزرگْ‏مرجع شيعه در روزگار خود بوده است.^۲ او نزديك به دويست كتاب بزرگ و كوچك دارد. وفات او در سال ۴۱۳ ق بوده و مرقدش در رواق شرقىِ قبر مطهّر كاظمين واقع شده است.^۳

۳.مزار منسوب به سيّد مرتضى و سيّد رضى

دو برادر سيّد مرتضى و سيّد رضى ـ چنان كه در بخش كربلا گفته شد ـ،^۴ در بغداد و