203
فرهنگ نامه زیارت عتبات بر پایه منابع معتبر

شهادت او را در نظر، مجسّم مى‏كند، در هاله‏اى از غم، فرو مى‏رود و آثار اندوه بر چهره‏اش پديدار مى‏گردد.

آداب ظاهرى زيارت۱

اهمّيت اين آداب، هر چند به اندازه اهمّيت آداب باطنى نيستند، ليكن رعايت آنها زمينه‏ساز تحقّق شمارى از آداب باطنى و كمال بهره‏بردارى از بركات آنهاست. مهم‏ترينِ اين آداب، از اين قرار است:

۱. غسل

در شمارى از روايات، تأكيد شده كه زائر امام حسين عليه‏السلام، لازم است قبل از زيارت، غسل كند.

شيخ طوسى از امام صادق عليه‏السلام نقل مى‏كند كه فرمود: پدرم [امام باقر عليه‏السلام] به من خبر داد كه: «هر كس با شناخت حقّ حسين عليه‏السلام و بدون تكبّر، به سوى قبرش برود و به فرات برسد و در آب فرات، فرو رود و بيرون بيايد، مانند كسى است كه از گناهان، بيرون مى‏آيد».۲

نيز از امام صادق عليه‏السلام چنين نقل شده كه فرمود: هنگامى كه به نزديكى قبر حسين عليه‏السلام رسيدى، اگر [به آب]رسيدى، غسل كن، و گرنه، وضو بگير و سپس به زيارتش برو.۳

گفتنى است كه روايت نخست، بدين نكته اشاره دارد كه غسل زيارت، نه تنها ظاهرِ زائر را پاك مى‏كند، بلكه پاكى از گناهان و طهارت معنوى را نيز به همراه دارد.

1.. ر . ك : دانش‏نامه امام حسين عليه‏السلام : ج ۱۰ ص ۴۳۵ .

2.. تهذيب الأحكام : ج ۶ ص ۵۲ ح ۱۲۵ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۱ ص ۱۴۷ ح ۳۴ .

3.. كامل الزيارات : ص ۳۴۸ ح ۵۹۴ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۱ ص ۱۴۵ ح ۲۵ .


فرهنگ نامه زیارت عتبات بر پایه منابع معتبر
202

آيد و او را در مرتبه‏اش جاى دهند ؛ كه خداوند، شكست‏ناپذير و داناست.۱

اين ادب، ريشه در محبّت و معرفت زائر دارد. هر چه معرفت انسان نسبت به سيّد الشهدا عليه‏السلام بيشتر شود، محبّت به او افزون‏تر مى‏گردد و اشتياق بيشترى به زيارت او پيدا مى‏كند و بدين سان، بر پايه رواياتى كه در اين باره آمده، كسانى كه با اشتياق بيشترى به زيارت امام حسين عليه‏السلام بروند، در صف اصحاب او قرار مى‏گيرند و در قيامت، زير پرچم ايشان خواهند بود و در بهشت نيز با او همنشين هستند.

۵. حزن و اندوه

در شمارى از روايات، تأكيد شده كه زائر امام حسين عليه‏السلام، بايد با قلبى اندوهناك و چهره‏اى ژوليده و غبارآلود ـ كه نشانه افراد مصيبت‏زده است ـ، او را زيارت كند. در اين جا به چند نمونه از اين روايت‏ها اشاره مى‏كنيم:

ابن قولويه از امام صادق عليه‏السلام نقل مى‏كند كه فرمود: هنگامى كه قصد زيارت قبر حسين عليه‏السلام را كردى، دل‏شكسته، اندوهگين، ژوليده و غبارآلوده،۲ او را زيارت كن كه حسين عليه‏السلام، دل‏شكسته و اندوهگين، پريشان و غبار آلوده، و گرسنه و تشنه، به شهادت رسيد.۳

اين ادب، در حقيقت، حاصل معرفت و محبّت است. كسى كه امام را مى‏شناسد و نسبت به او احساس محبّت مى‏كند، طبعا هنگامى كه به ديدار او مى‏رود و صحنه

1.. كامل الزيارات : ص ۲۷۰ ح ۴۱۸ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۱ ص ۲۶ ح ۳۱ .

2.. احتمال دارد كه اين عبارت ، اشاره باشد به استحباب اجتناب از آراستگى و زينت در زيارت امام حسين عليه‏السلام . بنا بر اين ، ميان اين گونه احاديث و آنچه بر استحباب غسل و پوشيدن پاكيزه‏ترين لباس دلالت دارد ، تعارضى نيست . احتمال ديگر اين است كه اين روايت ، اشاره به نخستين بارى است كه زائران براى زيارت آن امام عليه‏السلاماز راه مى‏رسند ، و رواياتى كه به غسل كردن و پوشيدن پاكيزه‏ترين لباس سفارش دارند ، در مورد زيارت‏هاى ديگر باشد .

3.. كامل الزيارات : ص ۲۵۲ ح ۳۷۷ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۱ ص ۱۴۲ ح ۱۲ .

  • نام منبع :
    فرهنگ نامه زیارت عتبات بر پایه منابع معتبر
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 27775
صفحه از 510
پرینت  ارسال به