گفته شده خانه‏اى كه در منتهى اليه زاويه جنوب غربى مسجد كوفه قرار دارد، خانه امير مؤمنان عليه‏السلام است ؛ امّا نمى‏توان قاطعانه گفت كه اين مكان، همان مكانى است كه ايشان در آن ساكن بوده است. اين خانه، تاكنون بارها مرمّت و تجديد بنا شده است.^۱

۲. دار الإماره

اين ساختمان، پس از مسجد كوفه، كهن‏ترين ساختمان دوران اسلامى در عراق به شمار مى‏رود كه به دست سعد ابن ابى وقّاص در سال هفده هجرى ساخته شد.^۲ امروزه تنها پايه‏ها و برخى ديوارهاى فرو ريخته آن باقى مانده است. اين قصر، يكى از ساختمان‏هاى عبرت‏انگيز روزگار است. در اين قصر، مسلم به شهادت رسيد و سر مبارك امام حسين عليه‏السلام و شهداى كربلا، به نمايش گذاشته شد و سپس سرهاى قاتلان آن بزرگواران از سوى انتقام‏گيرندگان به نمايش درآمد. آن گاه ظالمان ديگرى سرهاى اين انتقام‏گيرندگان را بريدند و در آن به نمايش گذاشتند: «فَاعْتَبِرُوا يَأُولِى الْأَبْصَارِ».

وقتى مصعب بن زبير، مختار را به شهادت رساند، عبد الملك مروان براى تصرّف عراق به جنگ مصعب آمد و او را شكست داد و وارد دار الإماره كوفه شد و سر بريده مصعب را جلوى او نهادند. مردى از عرب به نام «ابو مسلم نخعى» برخاست و خطاب به عبد الملك گفت: «من در همين دار الإماره بودم كه ديدم سر بريده حسين عليه‏السلام را جلوىِ ابن زياد نهادند و چندى بعد ديدم سر ابن زياد را در همين‏جا جلوىِ مختار گذاشتند و مدّتى نگذشت كه ديدم سر بريده مختار را در اين

نقل‏هايى كه در باره حضور پيامبرانى چون آدم و نوح و ادريس عليهم‏السلام و... وجود دارد، مؤيّد اين نكته است.

رواياتى در فضيلت كوفه

شيخ صدوق از ابى بكر حضرمى نقل مى‏كند كه مى‏گويد: از امام باقر عليه‏السلام پرسيدم: پس از حرم خدا و حرم پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، كدام مكان با فضيلت‏تر است؟

فرمود: «كوفه كه پاك و پاكيزه است و در آن، قبور پيامبران مُرسل و غير مُرسل و جانشينان راستين قرار دارد، و نيز مسجد سُهَيل [سهله] كه هر پيامبرى را كه خدا برانگيخت، در آن نماز گزارد و در آن، عدل الهى پديدار مى‏شود و در آن، قيام كننده الهى و به‏پا خاسته‏هاى از پىِ او به سرمى‏برند، و منزل پيامبران و جانشينان [آنها] و صالحان هم در آن جاست».^۱

نيز از امام صادق عليه‏السلام نقل شده: كوفه، باغى از باغ‏هاى بهشت است. قبر نوح و ابراهيم و قبر سيصد و هفتاد پيامبر و ششصد وصى، و قبر سالار اوصيا، امير مؤمنان عليه‏السلام، در آن است.^۲

در حديثى ديگر مى‏فرمايد: كوفه حرم خدا و پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و امير مؤمنان عليه‏السلام است. نماز در آن همچون هزار نماز است و يك درهم انفاق در آن، برابر با هزار درهم است.^۳

دو مكان تاريخى

۱. خانه امير مؤمنان عليه‏السلام

امير مؤمنان على عليه‏السلام پس از جنگ جمل، كوفه را به عنوان مركز حكومتى برگزيد.