349
ایمان در قرآن

عین تقواپیشگی، از مواهب دنیوی برخوردار گردد و سرنوشتی را بر‌گزیند که به کامیابی دنیا و آخرت بینجامد. با این وجود، کسی که راه تقواپیشگان را نپیماید، به ره‌نمود خرد و اندیشه خود پشت کرده و به زیانی بزرگ رو آورده است. از این‌ رو، امیر مؤمنان علیه السلام تقوا‌پیشگی را روش خردورزان و اندیشه‌وران دانسته، می‌فرماید:

۰.فَإلىٰ هَذا یا عِبادَ اللَّهِ یَشتاقُ إلَیهِ مَن کانَ لَهُ عَقلٌ وَ یَعمَلُ لَهُ بِتَقوَى اللَّهِ وَ لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ إلَّا بِاللَّه.۱

۰.پس ـ ای بندگان خدا ـ هر آن کس که خِردی داشته باشد، به چنین چیزی شوق می‌ورزد و برای دستیابی به آن، پروامندی از خدا را در پیش می‌گیرد، و هیچ نیرو و توانی نیست، مگر از سوی خداوند.

با توجّه به این حدیث، از نگاه امیر مؤمنان علیه السلام، اسلام خواستار تکامل مادّی و معنوی انسان است و با کامیابی مادّی و دنیوی انسان مخالفتی ندارد. در عین حال باید توجّه داشت که کلام امام علیه السلام ناظر به جامعه ایدئال و مطلوب اسلامی است. اسلام، خواهان جامعه‌ای است که در آن، تمام مردم از بهترین‌ ابزار رفاهی برخوردار باشند. چنانچه در جامعه، شرایط بهره‌گیری از امکانات رفاهی و لذّات معنوی برای همگان فراهم باشد، مؤمنان از دنیا نهایت بهره‌برداری را خواهند داشت و بهره‌مندی آنها از دنیا، سبب کاستی لذّت‌های‌ آنها در آخرت نمی‌شود؛ ولی اگر فقر و ناداری در جامعه فراوان باشد، شایسته نیست مؤمن، بدون توجّه به تنگ‌دستی و گرسنگی دیگران، از بهترین غذاها و امکانات استفاده کند.

از این رو، بهره‌گیری از بهترین خانه‌ها، مرکب‌ها و غذاها در صورتی پسندیده است که جامعه ایمانی از نظر مادّی در اوج تکامل قرار داشته باشد و برای همگان امکان بهره‌مندی از موهبت‌های دنیوی فراهم باشد. به همین دلیل، امیر مؤمنان علیه السلام به کمترین بهره‌های دنیوی بسنده می‌کرد و خطاب به یاران خود می‌فرمود:

۰.ألا وَ إنَّ إمامَکُم قَدِ اکتَفَى مِن دُنیاهُ بِطِمرَیهِ وَ مِن طُعمِهِ بِقُرصَیه‏.۲

۰.اینک، امام شما از همه دنیایش به پیراهنى و ازارى، و از همه طعام‌هایش به دو قرص نان، بسنده کرده است.

1.. الأمالی، مفید: ص ۲۶۰ ح ۳.

2.. نهج البلاغة: نامۀ ۴۵.


ایمان در قرآن
348

با اهل دنیا در دنیایشان شریک‌ اند؛ امّا اهل دنیا با آنان در آخرتشان شریک نیستند. خداوند از دنیا چندان که ایشان را بسنده کند و بی‌نیازشان گرداند، برایشان روا ساخته است. خداوند ـ که نامش ارجمند باد ـ فرموده است: (بگو: چه کسی زیورهای خدا را که برای بندگانش پدید آورده و روزی‌های پاک را، حرام کرده است؟ بگو: اینها در زندگی دنیا، از آنِ کسانی است که ایمان آورده‌اند و در روز قیامت [نیز] به آنان اختصاص دارد. این ‌گونه، آیات [خود] را برای مردمانی که می‌دانند، به روشنی بیان می‌کنیم).

اهل ایمان همراه با دنیاداران، از لذّت دنیا بهره می‌برند و فردای قیامت در جوار خداوند، متنعّم می‌گردند و خداوند، خواسته‌های آنها را به طور کامل تأمین می‌کند. امام علی علیه السلام در تبیین بهره‌مندی پرهیزگاران از روزی‌های پاکیزه و طیّبات دنیا می‌فرماید:

۰.سَکَنُوا الدُّنیا بِأفضَلِ ما سُکِنَت وَ أکَلُوها بِأفضَلِ ما أُکِلَت شارَکُوا أهلَ الدُّنیا فِی دُنیاهُم وَ أکَلُوا مَعَهُم مِن طَیِّبَاتِ ما یأکُلُونَ وَ شَرِبُوا مِن طَیِّباتِ ما یَشرَبُونَ وَ لَبِسُوا مِن أفضَلِ ما یَلبَسُونَ وَ سَکَنُوا مِن أفضَلِ ما یَسکُنُونَ وَ تَزَوَّجُوا مِن أفضَلِ ما یَتَزَوَّجُونَ وَ رَکِبُوا مِن أفضَلِ ما یَرکَبُونَ أصابُوا لَذَّةَ الدُّنیا مَعَ أهلِ الدُّنیا وَ هُم غَداً جِیرانُ اللَّهِ تَعالَى یَتَمَنَّونَ عَلَیهِ فَیُعطِیهِم ما یَتَمَنَّونَ لا یُرَدُّ لَهُم دَعوَةٌ وَ لا یَنقُصُ لَهُم نَصِیبٌ مِنَ اللَّذَّةِ.

۰.در دنیا به بهترین وجه، سکونت می‌کنند و به بهترین گونه، از آن می‌خورند. با اهل دنیا در دنیایشان شریک‌ اند؛ یعنی همراه با آنان از خوراک‌های پاک و پاکیزه دنیا می‌خورند و از نوشیدنی‌های پاک می‌نوشند و از بهترین جامه‌ها می‌پوشند و در بهترین منزل‌ها می‌نشینند و با بهترین همسران ازدواج می‌کنند و بر بهترین مرکب‌ها سوار می‌شوند. [خلاصه] همراه با اهل دنیا، از لذّت دنیا بهره‌مند می‌شوند و فردا نیز در جوار خدای متعال‌ اند. نزد او آرزو می‌کنند و خداوند هم آرزوهایشان را بر می‌آورد و هیچ دعا و درخواستی از ایشان را رد نمی‌کند و هیچ بهره‌ای را از خوشی‌های آنان نمی‌کاهد.

بر این اساس، بهره‌مندی از موهبت‌های دنیا، سبب کاستی در بهره اخروی نمی‌شود و نیازها و لذّت‌های مادّی و معنوی، بی کم و کاست، برای تقواپیشگان فراهم می‌گردد. از این رو، تقواپیشگی، با بهره‌مندی از لذّت‌های مادّی و دنیوی منافات ندارد. انسان می‌تواند در

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 125246
صفحه از 436
پرینت  ارسال به