335
ایمان در قرآن

بت که پرستش آن، سبب تجاوز از مرزهای عقیدتی می‌گردد. اجتناب از طاغوت، دوری از هر چیز یا هر کسی است که به تجاوز از حد دعوت می‌‌کند. به همین دلیل، دوری از بت‌های جاندار مانند شیطان، حاکم جبّار، انسان مستکبر و یا هر مسیرى که به غیر حق منتهى گردد، اجتناب از طاغوت به شمار می‌آید.

بت‌ بی‌جان، همان است که در جاهلیت پرستش می‌شد و بت جاندار، شامل شیاطین جن و انس می‌شود. از آن جا که شیطان، انسان را به تجاوز و ظلم دعوت می‌کند، طاغوت خوانده می‌شود. امروزه در رأس شیاطین انسی، مستکبران عالم قرار دارند، چنان که امام خمینی رحمه الله امریکا را شیطان بزرگ خوانده است.

پیامبران کوشیده‌اند تا انسان‌ها بنده خدا باشند و از بندگی بت‌های با جان و بی‌جان دوری کنند. آنها بندگی واقعی خداوند را در گرو رهایی از انواع بردگی‌ دانسته و در دعوت خود بر دوری از طاغوت‌ها پافشاری کرده‌اند. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله نیز در دعوت پیروان سایر ادیان به دین اسلام، به این نکته توجّه داشته است. ایشان برای دعوت اهالی نجران به دین اسلام، به آنها نوشت:

۰.بِسمِ إلَهِ إبراهِیمَ وَ إسحاقَ وَ یَعقُوبَ مِن مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ إلَى اُسقُفِّ نَجرانَ وَ أهلِ نَجرانَ إن أسلَمتُم فَإنِّی أحمَدُ إلَیکُمُ اللَّهَ إلَهَ إبراهِیمَ وَ إسحاقَ وَ یَعقُوبَ أمَّا بَعدُ فَإنِّی أدعُوکُم إلَى عِبادَةِ اللَّهِ مِن عِبادَةِ العِبادِ وَ أدعُوکُم إلَى وَلایَةِ اللَّهِ مِن وَلایَةِ العِباد.۱

۰.به نام معبود براهیم و اسحاق و یعقوب. از محمّد، فرستاده خدا، به اسقف نجران و به اهالی نجران. اگر اسلام آوردید، هم‌صدا با شما، خدا، همان معبود ابراهیم و اسحاق و یعقوب، را سپاس می‌گویم. من شما را از پرستش بندگان به پرستش خدا، و از ولایت بندگان به ولایت خدا فرا می‌خوانم.

کسی که به بندگی خدا در آید، از غیر خدا اطاعت نمی‌کند و سرپرستیِ کسی جز او را نمی‌پذیرد. اسلام، دین عزّت و آزادگی است و با فرمانبری از طاغوت سازگاری ندارد.

1.. بحار الأنوار: ج ۲۱ ص ۲۸۵.


ایمان در قرآن
334

انواع بردگی‌ رها می‌شود و به آزادی حقیقی دست می‌یابد. آزادی حقیقی، آن است که مردم از فرمانبریِ بندگان و مخلوقات خدا، به فرمانبری خداوند رو آورند و با ورود به ولایت خداوند، از یوغ بردگی رها گردند. تأکید بر بندگی خدا و خروج از ولایت غیر او، علّت بعثت پیامبران است و در تمام امّت‌های پیشین، این دو با هم به وسیله پیامبران مطرح شده است. قرآن در اشاره به این مطلب می‌فرماید:

(وَ ما أرسَلنا مِن قَبلِکَ مِن رَسُولٍ إلَّا نُوحی‏ إلَیهِ أنَّهُ لا إلهَ إلَّا أنا فَاعبُدُون.۱

۰.و پیش از تو هیچ رسولى را نفرستادیم، مگر به او وحى مى‏کردیم که: معبودى جز من نیست. پس [تنها] مرا پرستش کنید).

چکیده دعوت پیامبران و نخستین پیام آنها برای جوامع بشری، بر سر نهادن تاج بندگی خداوند و خروج از ولایت بندگان است. بندگی خدا با بردگی غیر او جمع نمی‌شود و کسی که خواستار رسیدن به عزّت بندگی خداوند باشد، باید از خواری بردگی طاغوت‌های شیطانی و انسانی رها ‌گردد. به همین دلیل، در دعوت فرستادگان خداوند، دوری از بردگی طاغوت، در کنار عبادت و بندگی خداوند، قرار گرفته است:

(وَ لَقَد بَعَثنا فی‏ کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أنِ اعبُدُوا اللّٰهَ وَ اجتَنِبُوا الطَّاغُوت.۲

۰.و البتّه ما در میان هر امّتی، فرستاده‏اى بر انگیختیم که: خدا را عبادت کنید و از طاغوت [شیطانى و انسانى] دورى جویید).

ایمان واقعی، تنها با عبادت خداوند به دست نمی‌آید؛ بلکه بندگی خدا در کنار دوری از طاغوت، به توحید ناب و ایمان حقیقی می‌انجامد. به همین دلیل، برنامه پیامبران برای دعوت مردم به ایمان، بر دو رکنِ پرستش خدا و دوری جستن از طاغوت استوار است و تا زمانی که مؤمن در زندگی از طاغوت دوری نجوید، به ایمان واقعی دست نمی‌یابد.

واژه «طاغوت»، صیغه مبالغه از مادّه «طُغیان» است. طغیان به معناى تجاوز و تعدّى از حد و مرز است. به هر چیزى که موجب تجاوز از حد گردد، طاغوت گفته مى‏شود،۳ مانند

1.. انبیا: آیۀ ۲۵.

2.. نحل: آیۀ ۳۶.

3.. ر.ک: تفسیر نمونه: ج ۱۱ ص ۲۲۲.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 129047
صفحه از 436
پرینت  ارسال به