۰.اوست که در میان اُمّیان (مردم مکّه که غالباً بىسواد بودند) فرستادهاى از خودشان بر انگیخت که آیاتش را برای آنها تلاوت مىنماید و آنها را [از پلیدىهاى عقیدتى و اخلاقى و عملى] پاکیزه مىکند و به آنها کتاب [آسمانى] و حکمت (معارف دینى و عقلى) مىآموزد و حقیقت، این است که آنها پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند).
بنا بر این، یکی از اهداف مهمّ بعثت، تزکیه نفس و پاکسازی جان انسان از آلودگیهای اعتقادی، اخلاقی و عملی است.۱ پیامبر خدا صلی الله علیه و اله نیز در احادیث گوناگون، بر این مطلب تأکید نموده است. ایشان، فلسفه بعثتِ خود را کامل ساختن خُلق و خوی کریمانه بیان فرموده و اساس برنامه الهی خویش را دعوت به صفات نیک و ترویج اخلاق پسندیده مطرح ساخته است. ایشان در این باره میفرماید:
۰.بُعِثتُ بِمکارم الأخلاق وَ مَحاسِنِها.۲
۰.من با خویهای والا و زیبا بر انگیخته شدهام.
و در حدیث دیگر، با اشاره به حکمت بعثت میفرماید:
۰.إنَّما بُعِثتُ لِأُتَمِّمَ مَکارِمَ الأخلاق.۳
۰.من، در حقیقت، برای این بر انگیخته شدم که خویهای والا را کامل کنم.
از آن جا که ایمان، انسان را به اخلاق نیکو و بزرگوارانه دعوت میکند، کسی که ندای خاتم انبیا صلی الله علیه و اله را لبّیک بگوید و ایمان آورد، باید صفات و اخلاق نیکو در رفتارش نمودار گردد. به بیان دیگر، ایمان حقیقی، با خلق و خوی نیکو و کریمانه همراه است و از آن جدا نمیشود. به همین دلیل، در کلام پیشوایان دینی، اهل ایمان با اخلاق نیکو، توصیف شدهاند و با این ملاک به مردم شناسانده میشوند.
اهل بیت علیهم السلام در احادیث فراوانی، به بیان صفات مؤمن پرداختهاند. بر اساس این