305
ایمان در قرآن

شویم تا آفتاب طلوع کند. او هم نشست. بعد گفت: اگر تا زوال خورشید، به آموختن قرآن بپردازی و امروز را روزه‌ بداری، بهتر است. او هم نشست و روزه گرفت، تا آن که نماز ظهر و عصر را خواند. باز آن مؤمن گفت: اگر شکیبایی کنی تا نماز مغرب و عشا را نیز بخوانی، بهتر است. او نشست تا آن که نماز مغرب و عشار را هم خواند. آن گاه در حالی برخاستند که برای آن تازه‌مسلمان دیگر رمقی نمانده و بیش از توانش بر او بار شده بود. فردای آن روز، دوباره مرد مؤمن نزد او رفت تا با وی چنان کند که دیروز کرده بود. درِ خانه او را کوبید و گفت: بیرون بیا تا به مسجد برویم. آن مرد پاسخ داد: از نزد من برو؛‌ زیرا این دین، دین سختی است و من تحمّل آن را ندارم.۱

به این ترتیب، مرد مسلمان با رفتار پسندیده، کافری را مسلمان کرد؛ ولی با روش نادرست، او را از دین بیزار نمود. روش پسندیده آن است که با رفتار مناسب، دیگران به مکتب اهل بیت علیهم السلام ترغیب شوند و از برخوردهایی که تنفّر دیگران را از مذهب حق و آیین پیامبر صلی الله علیه و اله در پی دارند، پرهیز شود. امام علیه السلام خطاب به عمّار بن ابی‌ احوص ـ که از دوستی با کسانی که با شیعیان هم‌عقیده نیستند ـ پرسیده بود، فرمود:

۰.لا تَخرَقُوا بِهِم أ ما عَلِمتَ أنَّ إمارَةَ بَنِی اُمَیَّةَ کانَت بِالسَّیفِ وَ العَسفِ وَ الجَورِ وَ أنَّ إمارَتَنا بِالرِّفقِ وَ التَّألُّفِ وَ الوَقارِ وَ التَّقِیَّةِ وَ حُسنِ الخُلطَةِ وَ الوَرَعِ وَ الاجتِهادِ فَرَغِّبُوا النَّاسَ فِی دِینِکُم وَ فِیما أنتُم فیهِ.۲

۰.بر آنان [که همه عقاید شما را باور ندارند،] سخت مگیرید و خشونت نورزید. مگر نمی‌دانی که امارت بنی امیّه، با شمشیر و زور و ستم بود؛ ولی امارت ما با ملایمت و دوستی و وقار و تقیّه و حسن رفتار و پارسایی و کوشش است؟ پس مردم را به دین خود و عقیده‌ای که دارید، مشتاق سازید.

بنا بر این، افزون بر توجّه به ظرفیت و توان روحی افراد، دعوت ایمانی باید با نرم‌خویی و

1.. ر. ک: الخصال: ص ۳۵۴ ح ۳۵. طبق نقل دیگر که کلینی رحمه الله در کتاب الکافی (ج ۲ ص ۴۴ ح ۲) آورده است، مرد تازه‌مسلمان به او گفت: برای این دین، کسی را پیدا کن که از من بیکارتر باشد. من انسان نیازمند و عیالواری هستم که باید کار کنم.

2.. الخصال: ص ۳۵۴ ح ۳۵.


ایمان در قرآن
304

ایمانی‌ آنان بر جای خواهد ماند. کسی که بدون توجّه به استعداد و توان دیگران، آنها را به مراتب عالی ایمان وادار سازد، موجب شکست و ناکامی‌شان در دستیابی به کمال می‌شود. امام صادق علیه السلام خطاب به عبد‌ العزیز قراطیسی فرمود:

۰.إذا رَأیتَ مَن هُوَ أسفَلُ مِنکَ بِدَرَجَةٍ فَارفَعهُ إلَیکَ بِرِفقٍ وَ لا تَحمِلَنَّ عَلَیهِ مَا لا یُطِیقُ فَتَکسِرَهُ فَإنَّ مَن کَسَرَ مُؤمِناً فَعَلَیهِ جَبرُهُ.۱

۰.اگر دیدی کسی یک پلّه از تو پایین‌تر است، با ملایمت، او را به سوی خود بالا کشان و فراتر از توانش، بر او بار مکن، که او را می‌شکنی و البتّه هر کس مؤمنی را بشکند، باید شکستگیِ او را ببندد.

بنا بر این، در صورتی که سالک، استعداد و ظرفیت صعود به درجات بالاتر را داشته باشد، باید با ملایمت و نرمی، دست او را گرفت و پلّه پلّه از درجات ایمان بالا آورد. فردی که در پلّه نخست ایمان قرار دارد، باید با سپری کردن مراحل گوناگون، او را به پلّه‌های بالا راه‌نمایی کرد و نباید بدون گذراندن مراحل مقدّماتی، از آغاز، او را به عالی‌ترین مراتب ایمان دعوت کرد.

بدون تردید، رمز ورود دیگران به مسیر ایمان، نرمی و مداراست. اگر در ترویج دین، از ابزار تحمیل و اجبار استفاده شود، دین بر آنها سنگین می‌آید و آن را عامل مشقّت و گرفتاری می‌یابند. به همین دلیل از اسلام و دین، دل‌زده و متنفّر می‌شوند. برخی در دعوت دیگران به اسلام،‌ با شیوه نادرست عمل می‌کنند و موجب بدبینی و روی‌گردانی آنان از آیین رحمت و مهربانی می‌شوند. این افراد با چنین برخوردی، نه تنها به دین و ایمان دیگران خدمتی نمی‌کنند، بلکه عامل جدا شدن آنها از دین می‌گردند، مانند فردی که امام صادق علیه السلام داستان او را چنین یاد فرموده است: مرد مسلمانی بود که همسایه‌ای کافر داشت و آن کافر، با مؤمن رفاقت می‌کرد. مرد مؤمن از خوبی‌های اسلام، برای کافر می‌گفت و پیوسته از آن تعریف و تمجید می‌کرد، تا آن که علاقه او را به اسلام جلب کرد و مرد کافر، مسلمان شد. صبح فردا مؤمن به سراغ او رفت و او را از خانه‌اش بیرون آورد و به مسجد برد تا نماز صبح را با جماعت بخوانند. نماز را که خواند، به او گفت: بهتر است بنشینیم و به ذکر خدا مشغول

1.. الکافی: ج ۲ ص ۴۵ ح ۲.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 125357
صفحه از 436
پرینت  ارسال به