253
ایمان در قرآن

پیامبر خدا صلی الله علیه و اله، عهد بستند تا پای جان از اسلام و از پیامبر خدا دفاع کنند. پس از آن که مؤمنان، از آزمون یاری پیامبر صلی الله علیه و اله روسپید شدند، خداوند به دل‌های آنها آرامش و اطمینان هدیه کرد و بر ایمانشان افزود.

در سوره فتح، سه مرتبه به این حادثه پراهمّیت که به نزول آرامش بر دل اهل ایمان انجامید، اشاره شده است:

(لَقَد رَضِیَ اللَهُ عَنِ المُؤمِنینَ إذ یُبایِعُونَکَ تَحتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فی‏ قُلُوبِهِم فَأنزَلَ السَّکینَةَ عَلَیهِم وَ أثابَهُم فَتحاً قَریباً.۱

۰.بى‏ تردید، خداوند از مؤمنان، هنگامى که در زیر آن درخت [سدر در حدیبیه] با تو بیعت مى‏کردند، خشنود گردید. پس آنچه را [از اخلاص و حسن نیّت] در دل‏هاى آنان بود، دانست. در نتیجه بر آنان [اطمینان و] آرامش دل نازل کرد و پیروزى‌ای نزدیک (پیروزى خیبر) را به آنها پاداش داد).

(إذ جَعَلَ الَّذینَ کَفَرُوا فی‏ قُلُوبِهِمُ الحَمِیَّةَ حَمِیَّةَ الجاهِلِیَّةِ فَأنزَلَ اللهُ سَکینَتَهُ عَلى‏ رَسُولِهِ وَ عَلَى المُؤمِنین وَ ألزَمَهُم کَلِمَةَ التَّقوى.۲

۰.[به یاد آور] زمانى که کافران در دل‏هاى خود، خشم و تعصّب جاهلیت نهادند [و در حدیبیه قرارداد منع پیامبر و یارانش را از مکّه امضا نمودند]. پس خداوند، [اطمینان و] آرامش دل را بر رسول خود و بر مؤمنان فرو فرستاد و کلمه تقوا را همراه آنان نمود).

مراد از «کلمه تقوا»، همان توحید و ایمان است. از امیر مؤمنان علی علیه السلام نقل است که در باره آیه (وَ ألزَمَهُم کَلِمَةَ التَّقوى) فرمود:

۰.هِیَ لا إلَهَ إلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أکبَرُ.۳

۰.آن (کلمه تقوا)، «لا إله إلّا اللّٰه» و «اللّٰه أکبر» است.

همچنین امام صادق علیه السلام در باره این آیه می‌فرماید:

۰.هُوَ الإیمان.۴

۰.آن، ایمان است.

1.. فتح: آیۀ ۱۸.

2.. فتح: آیۀ ۲۶.

3.. بحار الأنوار: ج ۳۲ ص ۴۶۱ ح ۴۰۰.

4.. الکافی: ج ۲ ص ۱۵ ح ۵.


ایمان در قرآن
252

می‌گردد، سخت در اشتباه است. خداوند، هر کس را در زندگی با وسیله‌ای می‌آزماید تا راستگویان از دروغ‌پردازان مشخّص شوند. برخی را با مال و برخی را با فرزند و برخی را با امور دیگر از بوته آزمایش عبور می‌دهد. قرآن کریم در این باره می‌فرماید:

۰.(أ حَسِبَ النَّاسُ أن یُترَکُوا أن یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُم لا یُفتَنُون * وَ لَقَد فَتَنَّا الَّذینَ مِن قَبلِهِم فَلَیَعلَمَنَّ اللهُ الَّذینَ صَدَقُوا وَ لَیَعلَمَنَّ الکاذِبین.۱

۰.آیا مردم گمان کردند این که بگویند ایمان آوردیم، رها مى‏شوند و آنها [به وسیله عمل] آزمایش نخواهند شد؟! * بى‏ تردید، کسانى را که پیش از آنها بودند، [طبق سنّت جاری خود، به توجیه تکلیف] آزمودیم. پس بى‏ تردید، علم ازلى خداوند در باره کسانى که راست گفتند، تحقّق مى‏یابد و در باره دروغگویان [نیز] تحقّق مى‏یابد [و صدق راستگویان و کذب دروغگویان ظاهر مى‏گردد]).

خدای متعال در زندگی هر فردی، آزمون‌هایی قرار داده است که در صورت روسپیدی در آنها، لطف خود را نصیب او می‌سازد و بر ایمانش می‌افزاید. نشانه افزایش ایمان، آرامش دل و رهایی از تردید و آشفتگی است. بنا بر این، عامل افزایش ایمان، سربلندی در امتحان الهی است.

بر اساس برخی تفاسیر، نزول آرامش و افزایش ایمان در آیه مورد بحث، مربوط به صلح حدیبیه است.۲ کسانی که پیامبر صلی الله علیه و اله را در صلح حدیبیه همراهی ‌کردند، در یاری دادن به پیامبر صلی الله علیه و اله با تمام توان ایستادند و از هیچ کوششی دریغ نورزیدند. آنان با تجدید بیعت با

1.. عنکبوت: آیۀ ۲ و۳.

2.. در بارۀ شأن نزول‌ سورۀ فتح و تفسیر فتح مبین، احتمالات گوناگونی مطرح شده است. بر اساس یکی از احتمال‌ها، شأن نزول‌ این سوره، صلح حدیبیه است و منظور از فتح، صلح حديبيه است كه فتحى بدون درگيرى و جنگ بود (ر.ک: مجمع البیان: ج ۹ ص ۱۸۲).
در سال ششم هجری، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله به نیّت عمره از مدینه خارج شد. حدود هزار و چهارصد نفر از مهاجرین و انصار، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله را در این سفر همراهی کردند. آنها با لباس احرام و بدون تجهیزات جنگی، راه مکّه را در پیش گرفتند و تنها سلاحی که با خود آوردند، شمشیر بود. در آن زمان، شمشیر را سلاح مسافر و از لوازم سفر می‌دانستند. از این رو، حمل شمشیر، نشانۀ آمادگی برای درگیری نبود. کاروان زائران کعبه از مدینه به راه افتاد و پس از پیمودن مسیر، به حوالی مکّه رسید. در نزدیکی‌ مکّه، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله خبردار شد که مشرکان قریش از ورود ایشان به مکّه ممانعت می‌کنند. همان ‌جا بود که پیامبر صلی الله علیه و اله با مشرکان قریش، صلح‌نامه‌ای امضا کرد که به صلح حدیبیه مشهور است.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 125351
صفحه از 436
پرینت  ارسال به