199
ایمان در قرآن

ایمانِ این افراد، دچار آفت غلو شده و تندروی، سبب خروج آنها از ایمان گردیده است. از نگاه قرآن، عیسی علیه السلام پیامبرِ خداوندِ یگانه است که به سوی مردم فرستاده شده و کسی که او را خدا یا پسر خداوند بخواند، کفر و بی‌دینی پیشه کرده است.۱

مطالعه تاریخ اسلام نشان می‌دهد اندیشه غلو، در میان امّت اسلامی نیز سابقه دارد و ایمانِ گروهی از مسلمانان، همچون مسیحیان، با عقاید غلو‌آمیز آفت‌زده شده است. از این رو، در احادیث، مسلمانان و جامعه اسلامی از زیاده‌روی و غلو در باره مقام پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و ائمّه هدا علیهم السلام، بر حذر داشته شده‌اند. در این احادیث، از مسلمانان خواسته شده تا از مرز حقیقت عبور نکنند و فراتر از مقامی که خداوند به پیشوایان هدایت عنایت فرموده، به آنها نسبت ندهند. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله خود را بنده خداوند می‌داند و خطاب به مسلمانان می‌فرماید:

۰.لا تَرفَعُونی فَوقَ حَقِّی فَإنَّ اللَّهَ تَبارَکَ وَ تَعالَى اتَّخَذَنی عَبداً قَبلَ أن یَتَّخِذَنی نَبِیّاً.۲

۰.مرا از حقّ خودم (حدّی که دارم) بالاتر نبرید؛ خداوند ـ تبارک و تعالی ـ ، مرا پیش از آن که پیامبر کند، بنده قرار داد.

عقیده درست در مورد پیامبر خاتم صلی الله علیه و اله این است که ایشان بنده و فرستاده خداوند است. از همین رو، مردم، همه روزه در هنگام نماز، در کنار شهادت به رسالت پیامبر صلی الله علیه و اله، به عبد بودن ایشان در پیشگاه خداوند اعتراف می‌کنند.۳ کسی که پیامبر صلی الله علیه و اله را بنده خداوند نداند و مقام ایشان را بالاتر از بندگی در پیشگاه پروردگار بپندارد، از مرز حقیقت عبور کرده و مرتکب غلو شده است.

به کار بردن صفات مخصوص خداوند در باره پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و امامان معصوم علیهم السلام، به غلو و زیاده‌روی در دین می‌انجامد و ناخشنودی و خشم ایشان را در پی دارد. امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

۰.جاءَ رَجُلٌ إلَى رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و اله فَقالَ: السَّلامُ عَلَیکَ یا رَبِّی فَقالَ: ما لَکَ لَعَنَکَ اللَّهُ،

1.. (لَقَد كَفَرَ الَّذينَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ المَسيحُ ابنُ مَريَم؛ مسلّماً کافر شدند کسانی که گفتند: خدا حتماً همان مسیح فرزند مریم است) (مائده: آیۀ ۱۷).

2.. عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج ۱ ص ۲۱۷.

3.. جملۀ «أشهد أنّ محمّداً عبد‌ه و رسوله»، از ذکرهای واجب نماز است که در آن، شهادت به بنده بودنِ پیامبر صلی الله علیه و اله، قرینِ شهادت به رسالت ایشان است.


ایمان در قرآن
198

می‌شود که مردم در فلان مسئله غلو می‌کنند.۱ چنانچه این کلمه، در مورد عقاید دینی و مذهبی به کار ‌رود، به معنای تندروی در باورهای دینی و عبور از مرزهای عقیدتی است. انسان باید در حوزه عقاید دینی، اندازه نگه دارد و از مرزی که عقل و شرع بیان می‌کنند، گذر نکند. تجاوز از مرز عقل و شرع، به غلو و تندروی در دین می‌انجامد.

تندروی و زیاده‌روی در دین، آفت ایمان است و هرگز نشانگر کمال ایمان و سلامت معنوی نیست. خدای متعال در قرآن، غلو را آفت دین دانسته، مسیحیان را از غلو در آیین الهی، بر حذر می‌دارد:

۰.(یا أهلَ الکتابِ لا تَغلُوا فی‏ دینِکُم وَ لا تَقُولُوا عَلَى اللّٰهِ إلَّا الحَقَّ إنَّما المَسیحُ عیسَى ابنُ مَریَمَ رَسُولُ اللّٰهِ وَ کَلِمَتُهُ ألقاها إلى‏ مَریَمَ وَ رُوحٌ مِنهُ فَآمِنُوا بِاللّٰهِ وَ رُسُلِهِ وَ لا تَقُولُوا ثَلاثَةٌ انتَهُوا خَیراً لَکُم إنَّما اللّٰهُ إلهٌ واحِدٌ سُبحانَهُ أن یَکُونَ لَهُ وَلَدٌ لَهُ ما فی السَّماواتِ وَ ما فی الأرضِ وَ کَفى‏ بِاللّٰهِ وَکیلاً.۲

۰.اى اهل کتاب (مسیحیان)! در دین خود غلو نکنید و بر خداوند، جز گفتار حق [و حقیقت] مگویید [و مگویید خدا از الوهیت به وجود عیسى منقلب گشته یا همانند روح در قالب وى حلول نموده]. جز این نیست که مسیح، عیسى بن مریم، فرستاده خدا و کلمه اوست که آن را به مریم [به واسطه کلمه باش] القا نموده [و در رحم او پدید آورده] و هم روحى از جانب اوست [که حیات‏بخش نفوس است]. پس به خدا و فرستادگانش ایمان آورید و مگویید: [خدا] سه‌گانه [و جوهره ذاتش به سه موجود پدر و پسر و روح القدس تقسیم شده] است. [از این سخن] خوددارى کنید، که به خیر شماست. جز این نیست که خداوند، معبودی یگانه است. منزّه است از این که فرزندى داشته باشد. آنچه در آسمان‏ها و آنچه در زمین است، ملک حقیقى اوست و خدا براى کارسازى [امور جهان هستى] کافى است).

کسانی که معتقد باشند ذات خداوند به سه موجود پدر و پسر و روح القدس تقسیم می‌شود و روح خداوند در عیسی علیه السلام حلول کرده است، از مرز دین تجاوز کرده‌اند. دین و

1.. «غلا الناس في الأمر، أي جاوزوا حدّه» (كتاب العين: ج ۴ ص ۴۴۶).

2.. نساء: آیۀ ۱۷۱.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 125464
صفحه از 436
پرینت  ارسال به