679
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

همچنین این محقّقان با طرح این پرسش که «چه رابطه‏ای بین درآمد و خوش‏حالی وجود دارد؟» بیان داشتند که پژوهش‏های بسیاری در مقیاس بزرگ انجام شده که در آنها درآمد و میزان خوش‏حالی و رضایتمندی اندازه‏گیری شده است. در اغلب این بررسی‏ها همبستگی مثبت و مهمی در حدود پانزده درصد تا بیست درصد به دست آمده است. برادبرن در پژوهش خود مشاهده کرد که تأثیر مثبت درآمد، بیشتر از آثار منفی آن است. دینر و همکاران، گروهی از مردم امریکا را دوبار به فاصله ده سال، مورد مطالعه قرار دادند. نتایج هر دو دوره نشان داد که ارتباط بسیار نیرومندی بین درآمد و رفاه برای اقشار فقیر وجود دارد و برای درآمدهای بالاتر، سطح ثابت و برای گروه بسیار ثروتمند، افزایش نهایی نشان می‏دهد. با این وجود، این محقّقان بیان می‏دارند که دو گروه هستند که با این روابط همخوانی ندارند: تهی‏دستان راضی و ثروتمندان ناراضی و بدبخت‏؛ امّا جالب این که این محقّقان، از وجود پدیده دوم تعجّب نمی‏کنند و آن را ناشی از روابط ضعیف میان پول و خوش‏بختی می‏دانند و نشان‌دهنده این که منابع مهم‏تری برای خوش‏بختی نیز وجود دارد؛ امّا در باره گروه اوّل، از وضعیت آنان به عنوان «پارادوکس رضایتمندی» یاد می‏کنند و بر اساس نظر اولسون و شوبر،۱ آن را به سازگاری و درماندگیِ آموخته شده مربوط می‏دانند که در اثر طولانی شدن تجربه ناتوانی در کنترل سرنوشت خود به وجود آمده است!۲

آلان کار در کتاب روان‌شناسی مثبت می‏گوید: تحقیقات نشان داده که کشورهای توسعه‌یافته و خیلی ثروتمند، اندکی شادتر (امّا نه خیلی شادتر) از مردمی هستند که در‏آمد متوسط دارند. این مسئله شاید از آن جا ناشی می‏شود که آنها خود را افرادی می‏بینند که زندگی‏شان بهتر از هر کس دیگری می‏گذرد. این تبیین‏ها از نظریه مقایسه اجتماعی برگرفته شده‏اند که بیان می‏کند شادمانیِ شخصی، بر فاصله ادراک شده بین وضعیت خود و دیگران مبتنی است.۳

وی در ادامه تصریح می‏کند که مردم کشورهای برخوردار از اقتصاد پیش‏رفته که به کسب پول،

1.. Olson amp; Schober.

2.. همان، ص۳۴۸.

3.. آلان کار، ۱۳۸۵، ص۷۲.

الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
678

جهت، رضایت از زندگی ثروتمندان، با دیگر گروه‏ها تفاوت اندکی دارد. آرگایل تصریح می‏کند که حتّی در پایین‏ترین سطح درآمد نیز افراد شاد یافت می‏شوند.۱ فرنهام و آرگایل در کتاب روا‏‏‏ن‏شناسی پول با طرح این پرسش که «آیا ثروتمندان، خوش‏بخت‏تر از تهی‏دستان هستند؟ و دست‏مزد چه تأثیری بر میزان رضایت از زندگی دارد؟» به نقش پول در رضامندی می‏پردازند. آنها می‏گویند: بررسی‏های بسیاری در این زمینه وجود دارد که همه آنان همبستگی معادل ۲۵ درصد را نشان می‏دهند. یکی از این پژوهش‏ها، بررسی کیفیت زندگی مردم امریکا بود که کمبل و همکاران، آن را انجام دادند. هدی به یک الگوی علّی دست یافت که همبستگی بین درآمد و رضایت را ۳۶ درصد پیش‌بینی می‏کرد؛ امّا درآمد، تأثیر علّیِ مستقیم ناچیزی در میزان خوش‏بختی داشت. رضایت از دست‏مزد از متغیّرهای دیگری به جز خود دست‏مزد تأثیر می‏گیرد. برای مثال اگر بتوان کارمندان را به شیوه‏های دیگر راضی کرد، از دست‏مزد خود اظهار رضایت بیشتری می‏کنند. همبستگی بسیار ناچیزی بین دست‏مزد و رضایت از دست‏مزد وجود دارد که بسیاری را به این نتیجه هدایت می‏کند که دست‏مزد نسبی، بسیار مهم‏تر از دست‏مزد مطلق است.

فرنهام و آرگایل در توضیح و تبیین بیشتر این مسئله، به چهار دلیل اشاره می‏کنند. آنها معتقدند که یک دلیل آن، سازگاری فرد با شرایط جدید است که بر اساس آن، با وضعیت جدید عادت می‏کند. لذا تأثیر آن از بین می‏رود. دلیل دیگر آن، مقایسه اجتماعی است و این بدان جهت است که همیشه افراد ثروتمندتر وجود دارند و افراد، خود را با افراد بالاتر، مقایسه می‏کنند. لذا همچنان ناراضی باقی می‏مانند. دلیل سوم آن، جایگزین‏هاست که بر اساس آن، هر چه افراد، کالاهای بی‏فایده بیشتری داشته باشند، چیزهای دیگری مانند دوستی و آزادی، بسیار ارزشمندتر به نظر می‏رسند. دلیل چهارم، نگرانی‌ای است که بر اساس آن، افزایش درآمد، موجب تغییر کانون توجّه فرد از موضوع‏های پولی به اموری (مانند پیشرفت فردی) می‏شود که کمتر قابل کنترل هستند. لذا از آن جهت، نارضایتی افزایش می‏یابد.۲

1.. همان، ص۲۱۴.

2.. فرنهام و آرگایل، ۱۳۸۴، ص۳۴۷.

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 69154
صفحه از 839
پرینت  ارسال به