کسی که مزه لذّت حرام را بچشد و از آن خودداری نکند، لذّت عبادت را نخواهد چشید.۱
پرهیز از لذّت
بنا بر این، لذّت و شادی باید در مجموعه شادکامی مورد توجّه قرار گیرد. لذا تا هنگامی شادی، نتیجهبخش و منطقی خواهد بود که به شادکامی پایدار، زیان نرساند. کسی که نَفْس خود را در اعمال شهوت آزاد بگذارد، بدبخت میشود و از سعادت، دور خواهد شد.۲ لذا از آن دسته از لذّتها و شادیهای آنی که سعادت آتی را به مخاطره میاندازند، باید پرهیز کرد. خوشبختترین افراد، کسانی هستند که لذّت فانیِ آنی را به خاطر لذّت باقیِ آتی ترک میکنند.۳ لذا انسانهای رشدیافته، با نعمتهای فانی و لذّتهای ناپایدار دنیا کاری ندارند.۴ به همین جهت، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله میفرماید:
۰.ألا وإنَّ اللّهَ خَلَقَ الدُّنیا دارَ بَلوی، وَالآخِرَةَ دارَ عُقبی، فَجَعَلَ بَلوَی الدُّنیا لِثَوابِ الآخِرَةِ سَبَباً، وثَوابَ الآخِرَةِ مِن بَلوَی الدُّنیا عِوَضاً، فَیأخُذُ لِیعطِی، ویبتَلی لِیجزِی، وإنَّها لَسَریعَةُ الذَّهابِ، ووَشیکةُ الاِنقِلابِ، فَاحذَروا حَلاوَةَ رِضاعِها لِمَرارَةِ فِطامِها.۵
۰.بدانید که خداوند، دنیا را سرای گرفتاری و آخرت را سرای مُجازات قرار داد. گرفتاری دنیا را سبب پاداش آخرت کرد و پاداش آخرت، به جایِ گرفتاری دنیاست. میگیرد تا بدهد و گرفتار میکند تا جزا دهد. دنیا، زوال شتابانی دارد و به سرعت، دگرگونی میپذیرد. از شیرینیِ شیر آن، به خاطر تلخی جداییاش بر حذر باشید.
این پرهیز، نه به دلیل لذّتستیزی، که به خاطر تأمین سعادت و شادکامیِ پایدار است. لذّتهایی که مورد نهی دین قرار گرفته‌اند، به همین قسم مربوط میشوند. لذّت دنیا، ناپایدار و
1.. امام علی علیه السلام: کَیفَ یَجِدُ لَذَّةَ العِبادَةِ مَن لا یَصومُ عَنِ الهَوی (غرر الحکم، ح۶۹۸۵).
عیسی علیه السلام: بِحَقٍّ أقولُ لَکُم: کَما نَظَرَ المَرِیضُ إلَی الطَّعامِ فَلا یَتَلَذَّذُ بِهِ مِن شِدَّةِ الوَجَعِ کَذلِکَ صاحِبُ الدُّنیا لا یَتَلَذَّذُ بِالعِبادَةِ ولا یَجِدُ حَلاوَتَها مَعَ ما یَجدُهُ مِن حَلاوَةِ الدُّنیا (بحار الأنوار، ج۱۴، ص۳۲۵).
2.. امام علی علیه السلام: مَن أهمَلَ نَفسَهُ فی لَذّاتِها شَقِیَ وبَعدَ (غرر الحکم، ح۸۲۷۴).
3.. امام علی علیه السلام: أسعَدُ الناسِ مَن تَرَکَ لَذَّةً فانِیَةً لِلَذَّةٍ باقِیَةٍ (همان، ح۳۲۱۸).
4.. امام علی علیه السلام: إنَّ دُنیاکم عِندی لَأَهوَنُ مِن وَرَقَة فی فَمِ جَرادَة تَقضَمُها ما لِعَلِی ولِنَعیمٍ یفنى ولَذّة لا تَبقى؟! (نهج البلاغة، خطبۀ ۲۲۴؛ تنبیه الخواطر، ج۱، ص۵۶؛ إرشاد القلوب، ص۲۱۷).
5.. أعلام الدین، ص۳۴۴. نیز، ر.ک: تحف العقول، ص۴۸۳؛ بحار الأنوار، ج۷۷، ص۱۸۶؛ الفردوس، ج۵، ص۲۸۱، ح۸۱۸۶؛ کنز العمّال، ج۳، ص۲۱۱، ح۶۲۰۳.
