کردن نزد مردم، چه تأثیری خواهد داشت؟! باید شکایت پیش کسی بُرد که توان حلّ آن مشکل را داشته باشد.۱ به همین جهت ایشان میفرماید: «هر گاه مسلمان، در تنگنا قرار گرفت، نباید از خداوند شکایت کند؛ بلکه باید به پروردگارش ـ که زمام امور و تدبیر آنها به دست اوست ـ شکایت کند».۲ همچنین وقتی از امام جوادعلیه السلام در باره صبر جمیل پرسیدند، ایشان فرمود: «چیزی است که شکایت کردن، در آن نیست». سپس فرمود:
۰.وما فِی الشَّکوی مِنَ الفَرَجِ؟! فَإِنَّما هُوَ یحزِنُ صَدیقَک ویفرِحُ عَدُوَّک.۳
۰.شکایت کردن، چه تأثیری در فَرَج دارد؟! همانا دوست را اندوهگین میکند و دشمن را شاد میگرداند.
در این چند روایت، برهان ظریفی وجود دارد که آن را برهان «قدرت و غنا» مینامیم. مبنای این برهان آن است که:
باید به نزد کسی شکایت بُرد که توان بینیاز کردن و بر طرف کردن مشکل را داشته باشد؛
کسی غیر خدا چنین توانی ندارد؛
پس به غیر او نباید شکایت بُرد.
همان گونه که مشهود است در این برهان ـ که موجب نفی شکایت به غیر خدا میشود ـ، باز مسئله توحید و آنچه در فصل مبانی گذشت، مطرح است و در حقیقت، نفی شکایت بردن به نزد غیر خدا و تأیید شکایت به خدا، مبتنی بر همان اصول توحیدی است.
به هر حال، تردید نداشته باشید که بیتابی کردن، کوچکترین تأثیری در بهبود وضعیت شما نخواهد داشت. «سودمندی»، یکی از اصول اساسی در رفتارهای خردمندانه است. رفتار خردمندانه، رفتاری است که فایده و نتیجه عاقلانهای به دنبال دارد. ممکن است که ما از بیتابی کردن، به عنوان رفتار مقابلهای استفاده کنیم؛ ولی باید دانست که مقابله مثبت و واکنش صحیح، آن است که شرایط موجود را بهبود بخشد و اوضاع را کنترل کند. این، در
