45
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

نیک است ـ، «زندگی کامل»۱ است. روان‏شناسان مثبت‏گرا بر این باورند که حرکت به سمت یکی از این انواع چهارگانه زندگی خوب (نیک)، خاصه نوع چهارم آن، آدمی را به خشنودی از زندگی، بهزیستی روانی و در نهایت، خوش‏بختی نائل می‏گردانَد.

پُراستفاده‏ترین و متقن‏ترین نظریه در بین نظریه‏های جدید در باره شادکامی، نظریه «شادکامی پایدار»۲ است که بین سال‏های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹م، در مقالات مختلفی توسط سونیا لوبومیرسکی۳ ارائه شده است. در «الگوی شادکامیِ پایدار» لوبومیرسکی، عوامل تعیین‏کننده سطح شادکامی یا عوامل علّیِ مؤثّر بر شادکامی افراد، به سه دسته طبقه‏بندی می‏شوند که عبارت‏اند از: عوامل وضعی یا تثبیت شده،۴ عوامل مرتبط با شرایط زندگی۵ و عوامل مرتبط با فعّالیت‏های ارادی (قصدمند)۶.۷

همان گونه که مشهود است، مبتنی بر مبانی و پژوهش‏های تجربی، نظریه‏ها و دیدگاه‏های مختلفی در باره یکی از دیرینه‏ترین موضوعات بشر، یعنی سعادت و شادکامی ارائه شده و حتّی مداخله‏هایی نیز برای تأمین آن در جامعه تعریف شده که در فصل ششم به آن خواهیم پرداخت. مسئله‏ای که ما با آن رو به رو هستیم، این است که شادکامی در منابع اسلامی چگونه است؟ از دیدگاه اسلام، شادکامی چگونه تعریف شده و چه مبانی و ساختاری دارد؟ چه راه‏کارهایی برای دستیابی به آن ارائه شده است؟ و چه نقاط اشتراک و یا افتراقی با شادکامی در روان‏شناسی مثبت‏گرا دارد؟

۲. ضرورت

یکی از ضروری‏ترین پژوهش‏ها، بررسی شادکامی (سعادت) در منابع اسلامی است. این بدان جهت است که از یک سو، شادکامی، مطلوب همه بشر بوده و با سرنوشت انسان گره ​

1.. the full life.

2.. sustainable happiness.

3.. Sonja Lyubomirsky.

4.. set point.

5.. life circumstances.

6.. intentional/Volitional activity.

7.. براتی، ۱۳۸۸.


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
44

و بد افراد، قابل اندازه‏گیری است. طبق این دیدگاه، هیجان‏های مثبت، صرفاً نشان دهنده بهزیستی هستند. در سال‏های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱م، فِرِد ریکسون۱ نیز با تفاوت‏هایی همین دیدگاه را بیان نمود.۲

در سال‏های ۲۰۰۰م، به بعد، افرادی همانند آرگایل۳ و داینر، با ارائه نظریه بهزیستی روانی، سه مؤلّفه برای شادکامی بیان کردند که شامل هیجان‏های لذّت‏بخش، رضایت از زندگی و فقدان عواطف منفی بود.۴ در سال۲۰۰۴م، آلان کار۵ با حذف مؤلّفه سوم، تجربه‏های هیجانی و رضامندی را به عنوان مؤلّفه‏های شادکامی معرفی کرد.۶

از نظریه‏های مهم در باره شادکامی، نظریه زندگی کامل سلیگمن۷ است که در سال ۲۰۰۲م، ارائه کرد. سلیگمن، الگویی از چهار نوع زندگی نیک را مطرح می‏کند که همچون نظریه ارسطو، بر یک نظام سلسله مراتبی و از ساده به پیچیده، تدوین یافته‏اند. سلیگمن، ساده‏ترین زندگی از انواع چهارگانه زندگی خوب (نیک) را «زندگی لذّت‏بخش»۸ می‏نامد. پس از آن، «زندگیِ درگیرانه»۹ (یا اشتیاق به زندگی) قرار دارد و سومین نوع زندگی خوب، «زندگی بامعنا»۱۰ است. چهارمین نوع زندگی ـ که در حقیقت، پیچیده‏ترین شکل زندگی ​

1.. Fredrickson.

2.. فرد ریکسون، «چگونه دین به سلامتی و بهزیستی ما کمک می‏کند؟» ترجمه: هانی موسوی، مجلّۀ روان‌شناسی و دین، شمارۀ سوم، ص۱۲۷ به بعد.

3.. Argyle.

4.. مایکل آرگایل، روان‌شناسی شادی، ترجمه: مسعود گوهری و دیگران، ص۱۴.
Diner. E., Lucas, R.E., amp; oishi,s.(۲۰۰۲). Subjective well ـ being: the Science of happiness and Life sotisfaction. In C.R. Snyder and S.J. Lopez. (EdS.) Handbook of Positive psychology. London: Oxford.

5.. Carr.A.

6.. آلان کار، روان‌شناسی مثبت، ص۴۲. اثر آرگایل در این زمینه، با نام روان‌شناسی شادی، و اثر آلان کار با نام روان‌شناسی مثبت، و اثر سلیگمن با نام شادمانی درونی ترجمه شده و به چاپ رسیده‏اند. این سه کتاب، تنها اثرهای ترجمه شده به فارسی در این موضوع تا این زمان هستند.

7.. Seligman,M.

8.. a pleasant life.

9.. engagement life.

10.. the meaningful life.

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 68987
صفحه از 839
پرینت  ارسال به