۲. بُعد دیگر، حرمت طرف مقابل است. یک رابطه خوب، بر حفظ حرمت و احترام طرف مقابل استوار است. حرمت و شخصیت افراد، از مهم‌ترین چیزها نزد آنان است. اگر طرف مقابل احساس کند که فرد برای وی ارزش قائل است، نسبت به وی احساس نزدیکی و صمیمیت خواهد کرد و رابطهای خوب و رضایتبخش شکل میگیرد. احترام، آمیزهای از تکریم، محبّت و ترس است. در منابع دینی، بر حرمت و تکریم مؤمن، تأکید جدّی شده۱ و از تحقیر،۲ سرزنش،۳ عیبجویی،۴ ناسزاگویی۵ و... پرهیز داده شده است.
۳. تعامل انسان با دیگران، دو گونه کلّی دارد: کنشی و واکنشی. تعامل کنشی، سه الگو دارد: یکی الگوی «بیتفاوتی» است. برخی نسبت به دیگران و مشکلات آنان بیتفاوت هستند. این موجب دور شدن افراد از یکدیگر و کم شدن صمیمیت می‌شود و به ویژه فرد آسیبدیده، احساس تنهایی و بیپشتوانگی خواهد کرد. در معارف اسلامی، چنین افرادی مسلمان واقعی به شمار نمیآیند.۶
الگوی دیگر، تعامل بد است که در آن، فرد به دیگران آزار میرساند. آزار و بدی به دیگران، موجب دشمنی میگردد۷ و صفا و صمیمیت را از بین میبرد. به همین جهت از آن به شدّت نهی شده است.۸
الگوی مناسب، تعامل مبتنی بر احسان است. احسان یعنی نیکی و خوبیِ ابتدایی، بدون این که در برابر کاری صورت گیرد. احسان، موجب برانگیخته شدن محبّت می‌شود۹ و صفا و صمیمیت به ارمغان میآورد. همچنین موجب برطرف شدن مشکلات دیگران می‌شود و از این راه، شادی و نشاط را برای خود فرد و فرد نیازمند به وجود میآورد. در این باره
1.. ر.ک: همان، ج۱۰، ص۹۹.
2.. ر.ک: همان، ج۳، ص۱۴۰ به بعد.
3.. ر.ک: همان، ج۸، ص۳۳۷ به بعد.
4.. ر.ک: همان، ج۸ ص۳۱۹ به بعد.
5.. ر.ک: همان، ج۹ ص۵۵ به بعد.
6.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: مَنْ أَصْبَحَ لَایَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ (الکافی، ج۲، ص۱۶۳).
7.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: جُبِلَتِ القُلوبُ على ... بُغضِ مَن أساءَ إلَیها (تحف العقول، ص۳۷).
8.. ر.ک: میزان الحکمه، ج۱، ص۱۲۳ به بعد.
9.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: جُبِلَتِ القُلوبُ على حب من أحسن إلیها (تحف العقول، ص۳۷).
