199
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

مهمی در شادکامی حقیقی خواهد داشت. بخشی از این نقش، مربوط به آخرت است و بخشی از آن، احساس خوشایندی است که در این دنیا ـ‏ به خاطر آخرت ـ‏ به وجود می‏آید.

سه. پوشاندن عیوب

برخورداری از مال، موجب استفاده بیشتر از امکانات می‏شود و عیوب انسان را می‏پوشاند.۱ این مسئله، زندگی اجتماعی انسان را هدف قرار می‏دهد و مانع کاهش اعتبار و آبروی فرد می‏گردد. لذا از طریق تضمین رابطه‏ای صحیح، احساس خوش‏بختی به وجود می‏آید.

چهار. ظهور فضایل انسانی

ظهور برخی فضایل انسانی، وابسته به مال است. اموری همچون: انفاق، صدقه، سخاوت، مروّت،۲ کمک به هم‏نوع و... از فضایل انسانیِ وابسته به مال اند. جالب این که بخشی از شادکامی نیز با برخورداری از فضایل انسانی ـ‏ در کنار برخورداری‏های مالی ـ‏ تأمین می‏شود. از این رو، مال از این جهت نیز در شادکامی تأثیر دارد.

پنج. آسایش روانی

از دیگر آثار و برکات مال، آسایش روانی است. برخورداری از مال، موجب تهیه امکانات بیشتر برای زندگی می‏گردد. به همین جهت، نگرانی از فقدان و محرومیت از بین می‏رود و همچنین تنگناهای زندگی نیز تا حدود زیادی مرتفع می‏شود. پیامبر خداصلی الله علیه و آله تأمین بودن روزی را مایه آرامش نفس به شمار می‏آورد.۳ بنا بر این، یکی دیگر از برکات مال، آرامش روانی فرد است.۴

ج ـ خیر بودن تکلیف

این که «فلسفه تشریع چیست؟» نقش مهمّی در رضامندی می‏تواند داشته باشد. آشنایی با

1.. ر.ک: همان جا (ستر العیوب).

2.. بخش مهمی از مروّت، به برخورداری از مال نیازمند است. از این رو، برخورداری از مال، زمینۀ بروز مروّت را آشکار می‏سازد (ر.ک: همان جا «ظهور المروءة»).

3.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: إنَّ النَّفسَ إذا أحرَزَت قوتَهَا استَقَرَّت (الکافی، ج۵، ص۸۹، ح۲‏؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۶۶، ح۳۶۱۹).

4.. ر.ک: توسعۀ اقتصادی بر پایۀ قرآن و حدیث، ج۱، ص۸۲ (راحة النفس).

الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
198

آبرو،۱ و پرداخت قرض و کمک به خویشاوندان۲ یاد شده است.۳ همچنین در احادیث، مال را به عنوان عاملی برای شرافت دنیا معرفی نموده‏اند.۴ از سوی دیگر، در روایات اسلامی، از مال، به عنوان بهترین یاور در تقواپیشگی یاد شده است.۵ پیامبر اکرمصلی الله علیه و آله برخورداری از مال و تأمین روزی را مایه تقویت دینداری۶ و انجام دادن تکالیف دینی، مانند اقامه نماز و گرفتن روزه و پرداخت زکات۷ دانسته است. بنا بر این، به وسیله مال می‏توان هم زندگی مادی را تأمین نمود و هم دینداری را تقویت کرد. ترکیب این دو می‏تواند سعادت دنیا و آخرت را تضمین کند. از این رو، مال، نقش مهمّی در شادکامی خواهد داشت.

دو. چند برابر کردن پاداش

برخورداری از مال، امکان و زمینه کسب پاداش را افزایش می‏دهد. فرد دارا، علاوه بر آنچه فقرا می‏توانند انجام دهند، امکان کسب اجر از راه مال را نیز دارد.۸ این اثر، موجب تضمین سعادت اُخروی می‏گردد که جزء اساسی حیات جاویدان انسان است. از این رو، مال، نقش

1.. ر.ک: توسعۀ اقتصادی بر پایۀ قرآن و حدیث، ج۱، ص۸۰ (صیانة الوجه).

2.. امام صادق علیه السلام: لا خَیرَ فی مَن لا یحِبُّ جَمعَ المالِ مِن حَلالٍ؛ یکفُّ بِهِ وَجهَهُ، ویقضی بِهِ دَینَهُ، ویصِلُ بِهِ رَحِمَهُ (الکافی، ج۵، ص۷۲، ح۵؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۶۶، ح۳۶۱۵).

3.. ر.ک: توسعۀ اقتصادی بر پایۀ قرآن و حدیث، ج۱، ص۶۸.

4.. ر.ک: همان، ص۸۶ (شرف الدنیا).

5.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: نِعمَ العَونُ عَلى تَقوَى اللّهِ الغِنى (الکافی، ج۵، ص۷۱، ح۱‏؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۵۶، ح۳۵۷۰).
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: نِعمَ العَونُ عَلى تَقوَى اللّهِ عزّ و جلّ المالُ (الفردوس، ج۴، ص۲۵۶، ح۶۷۵۶).

6.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: نِعمَ العَونُ عَلَى الدّینِ قوتُ سَنَة (الفردوس، ج۴، ص۲۵۶، ح۶۷۵۵).

7..پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: لَولاَ الخُبزُ ما صُمنا ولا صَلَّینا، ولا أدَّینا فَرائِضَ رَبِّنا عزّ و جلّ (الکافی،ج ۶، ص۲۸۷، ح۶ و ج۵، ص۷۳، ح۱۳؛ المحاسن، ج۲‏، ص۴۱۶‏، ح۲۴۶۰).
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ عزّ و جلّ قالَ: إنّا أنزَلنَا المالَ لإِقامِ الصَّلاة وإیتاءِ الزَّکاة، ولَو کانَ لاِبنِ آدَمَ وادٍ لَأَحَبَّ أن یکونَ إلَیهِ ثانٍ، ولَو کانَ لَهُ وادِیانِ لَأَحَبَّ أن یکونَ إلَیهِما ثالِثٌ، ولا یملَأُ جَوفَ ابنِ آدَمَ إلّا التُّرابُ، ثُمَّ یتوبُ اللّهُ عَلى مَن تابَ (مسند ابن حنبل، ج۸، ص۲۱۰، ح۲۱۹۶۵؛ المعجم الکبیر‏، ج۳، ص۲۴۷، ح۳۳۰۱).
مسند ابن حنبل عن مسروق: قُلتُ لِعائِشَة: هَل کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یقولُ شَیئا إذا دَخَلَ البَیتَ؟ قالَت: کانَ إذا دَخَلَ البَیتَ تَمَثَّلَ: لَو کانَ لاِبنِ آدَمَ وادِیانِ مِن مالٍ لاَبتَغى وادِیا ثالِثا، ولا یملَأُ فَمَهُ إلّا التُّرابُ، وما جَعَلنَا المالَ إلّا لِإِقامِ الصَّلاة وإیتاءِ الزَّکاة، ویتوبُ اللّهُ عَلى مَن تابَ (مسند ابن حنبل، ج۹، ص۳۱۵، ح۲۴۳۳۰).

8.. ر.ک: توسعۀ اقتصادی بر پایۀ قرآن و حدیث، ج۱، ص۷۶ (مضاعفة الأجر).

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 69165
صفحه از 839
پرینت  ارسال به