دسته سوم، آیات و احادیثی که مرحله پیشرفته (نطفه) را بیان کردهاند؛۱
دسته چهارم، آیات و احادیثی که به مراحل تکاملی جنبه مُلکی انسان از خاک تا وصول به بُعد ملکوتی، اشاره کردهاند.۲
قرآن کریم، در باره آفرینش ملکوتی انسان در مورد آدمعلیه السلام پس از ذکر تسویه ـ که ناظر به بُعد مُلکی اوست ـ، تعبیر «نَفَخْتُ فِیهِ مِن رُّوحِ» به کار میبَرَد و در باره نسل وی، پس از بیان مراحل آفرینش مُلکی (نطفه، عَلَقه، مُضْغه و...)، لحن خود را از خَلق به انشا تغییر میدهد و مرحله جدیدی را که با مراحل پیشین، متفاوت است، یادآور میشود؛ مرحلهای که در آن، سخن از حیات، علم و قدرت انسان است. مراحل پیشین، هر چند در اوصاف، ویژگیها، رنگ، طعم و شکل با یکدیگر متفاوت بودهاند، امّا همجنس یکدیگر به شمار میرفتهاند، در حالی که این مرحله، همجنس مراحل پیشین به شمار نمیآید. خداوند در این مرحله، چیزی را به انسان عطا کرد که در مراحل پیشین نبخشیده بود.۳
بر این اساس، انسان، موجودی دوبُعدی است و به همین جهت، امور مربوط به او نیز دوبُعدی خواهد بود، مانند: سعادت، نیازها، امکانات لازم برای سعادت و.... توجّه به این حقیقت، دیدگاه ما را نسبت به شادکامی تغییر خواهد داد.
دو. هدفمندی
شادکامی، ارتباط مستقیمی با هدف انسان دارد. هدف هر چه باشد، شادکامی، متناسب با
1.. (إِنَّا خَلَقْنَا الْاءِنسَنَ مِن نُّطْفَة أَمْشَاجٍ نَّبْتَلِیهِ فَجَعَلْنَهُ سَمِیعَا بَصِیرًا) (سورۀ انسان، آیۀ ۲).
(قُتِلَ الْاءِنسَنُ مَا أَکفَرَهُ * مِنْ أَىِّ شَىْ ءٍ خَلَقَهُ * مِن نُّطْفَة خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ) (سورۀ عبس، آیۀ ۱۷ ـ ۱۹).
2.. (مَّا لَکمْ لَا تَرْجُونَ للهِ وَقَارًا * وَ قَدْ خَلَقَکمْ أَطْوَارًا) (سورۀ نوح، آیۀ ۱۳ و ۱۴).
(هُوَ الَّذِى خَلَقَکم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَة ثُمَّ مِنْ عَلَقَة ثُمَّ یخْرِجُکمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُواْ أَشُدَّکمْ ثُمَّ لِتَکونُواْ شُیوخًا وَ مِنکم مَّن یتَوَفَّى مِن قَبْلُ وَ لِتَبْلُغُواْ أَجَلاً مُّسَمًّى وَ لَعَلَّکمْ تَعْقِلُونَ) (سورۀ غافر، آیۀ ۶۷). نیز، ر.ک: سورۀ حج، آیۀ۵.
3.. بحث آفرینش مُلکی و ملکوتی از: دائرة المعارف قرآن کریم، ج۴، ص۴۸۸.
