481
علم و حكمت جلد دوّم

۱۳۲۸.امام على عليه السلام :خود را از يادكردن دانش نزد كسى كه بدان رغبت نمى ورزد ، و از ياد كردن شرافت نياكانت پيش كسى كه نياكانى ندارد ، نگاه دار كه اين ، كينه آن دو را بر تو مى افروزد .

۱۳۲۹.امام على عليه السلام :با كم خردان سخن از دانش مگو كه تو را تكذيب مى كنند و نه با نادانان كه تو را گران بار مى شمرند؛ بلكه از آن با كسى سخن بگوى كه اهلش باشد و مى گيرد و مى پذيرد و مى فهمد . آنچه را مى گويى دريافت مى كند و آنچه را مى شنود بر تو پنهان مى دارد ، چرا كه براى دانشت بر تو حقّى است؛ همان گونه كه در دارايى ات بر تو حقّى است : بذلش به مستحقّ آن و باز داشتنش از غير مستحقّ آن .

۱۳۳۰.امام على عليه السلام :در آنچه از دانش به تو عطا شده است ، با عموم مردم آن گونه رفتار مكن كه با خاصّان مى كنى و بدان كه خداى سبحان مردانى دارد كه رازهايى پنهان را نزد ايشان به امانت نهاده و آنان را از افشاى آن باز داشته است و به ياد داشته باش سخن بنده شايسته را به موسى عليه السلام كه از وى خواسته بود : «آيا در پى تو بيايم تا از هدايتهايى كه به تو آموخته شده است ، به من بياموزى؟» و او گفته بود : «تو توان شكيبايى بر همراهى مرا ندارى و چگونه بر چيزى كه از آن خبر ندارى ، شكيبايى كنى؟» .

۱۳۳۱.امام على عليه السلام :ـ در سفارشش به امام حسن عليه السلامـ : از ويژگيهاى دانشمند آن است كه به جز آن كس كه پندش را مى پذيرد ، پند نمى دهد و به آدم خودرأى ، اندرز نمى دهد و آنچه را از انتشارش بيم دارد بازگو نمى كند .

۱۳۳۲.امام كاظم عليه السلام :ـ در سفارش به هشام :مبادا كه حكمت را فرو افكنى و آن را نزد نادانان بنهى . هشام مى گويد : گفتم : اگر مردى را جوياى آن يافتم ، ولى خودش ياراى گرفتن آنچه را به او القا شده نداشت چه كنم؟ فرمود : در نصيحتش نرمى كن ، پس اگر دلش به تنگ آمد ، خود را در معرض فتنه قرار مده ، و از انكار متكبّران برحذر باش كه اگر دانش بر كسى عرضه شود كه درست نمى گيرد ، خوار مى شود . گفتم : اگر كسى را نيافتم كه از آن بپرسد چه كنم؟ فرمود : نادانى اش را از پرسيدن مغتنم شمار ، تا از آشوب سخن و فتنه بزرگ ردّ و انكار به سلامت مانى .


علم و حكمت جلد دوّم
480

۱۳۲۸.عنه عليه السلامـ أيضًاـ : اِحتَرِس مِن ذِكرِ العِلمِ عِندَ مَن لا يَرغَبُ فيهِ ، ومِن ذِكرِ قَديمِ الشَّرَفِ عِندَ مَن لا قَديمَ لَهُ ، فَإِنَّ ذلِكَ مِمّا يُحقِدُهُما عَلَيكَ ۱ .

۱۳۲۹.عنه عليه السلامـ أيضًاـ : لا تُحَدِّث بِالعِلمِ السُّفَهاءَ لِيُكَذِّبوكَ ، ولاَ الجُهّالَ فَيَستَثقِلوكَ، ولكِن حَدِّث بِهِ مَن يَتَلَقّاهُ مِن أهلِهِ بِقَبولٍ وفَهمٍ ، يَفهَمُ عَنكَ ما تَقولُ ، ويَكتُمُ عَلَيكَ ما يَسمَعُ ، فَإِنَّ لِعِلمِكَ عَلَيكَ حَقًّا ، كَما أنَّ عَلَيكَ في مالِكَ حَقًّا ، بَذلُهُ لِمُستَحِقِّهِ ، ومَنعُهُ عَن غَيرِ مُستَحِقِّهِ ۲ .

۱۳۳۰.عنه عليه السلامـ أيضًاـ : لا تُعامِلِ العامَّةَ فيما اُنعِمَ بِهِ عَلَيكَ مِنَ العِلمِ كَما تُعامِلُ الخاصَّةَ ، واعلَم أنَّ للّهِِ سُبحانَهُ رِجالاً أودَعَهُم أسرارًا خَفِيَّةً ومَنَعَهُم عَن إشاعَتِها ، واذكُر قَولَ العَبدِ الصّالِحِ لِموسى وقَد قالَ لَهُ : «هَل أتَّبِعُكَ عَلى أن تُعَلِّمَنِ مِمّا عُلِّمتَ رُشدًا * قالَ إنَّكَ لَن تَستَطيعَ مَعِيَ صَبرًا * و كَيفَ تَصبِرُ عَلى ما لَم تُحِط بِهِ خُبرًا ۳ » ۴ .

۱۳۳۱.عنه عليه السلامـ في وَصِيَّتِهِ لِلحَسَنِ عليه السلامـ : مِن صِفَةِ العالِمِ أن لا يَعِظَ إلاّ مَن يَقبَلُ عِظَتَهُ ، ولا يَنصَحَ مُعجَبًا بِرَأيِهِ ، ولا يُخبِرَ بِما يَخافُ إذاعَتَهُ ۵ .

۱۳۳۲.الإمام الكاظم عليه السلامـ في وَصِيَّتِهِ لِهِشامٍـ : إيّاكَ أن تَغلِبَ الحِكمَةَ وتَضَعَها في أهلِ الجَهالَةِ .
قالَ هِشامٌ : فَقُلتُ لَهُ: فَإِن وَجَدتُ رَجُلاً طالِبًا لَهُ غَيرَ أنَّ عَقلَهُ لا يَتَّسِعُ لِضَبطِ ما اُلقِي إلَيهِ؟ قالَ عليه السلام : فَتَلَطَّف لَهُ فِي النَّصيحَةِ، فَإِن ضاقَ قَلبُهُ (فَ ) ـلا تَعرِضَنَّ نَفسَكَ لِلفِتنَةِ. واحذَر رَدَّ المُتَكَبِّرينَ، فَإِنَّ العِلمَ يُذَلُّ عَلى أن يُملى عَلى مَن لا يُفيقُ. قُلتُ: فَإِن لَم أجِد مَن يَعقِلُ السُّؤالَ عَنها؟ قالَ عليه السلام : فَاغتَنِم جَهلَهُ عَنِ السُّؤالِ حَتّى تَسلَمَ مِن فِتنَةِ القَولِ وعَظيمِ فِتنَةِ الرَّدِّ ۶ .

1.شرح نهج البلاغة : ۲۰ / ۳۲۲ / ۶۹۶ .

2.شرح نهج البلاغة : ۲۰ / ۲۷۳ / ۱۵۵ ؛ غرر الحكم : ۱۰۳۶۷ .

3.الكهف : ۶۶ ـ ۶۸ .

4.شرح نهج البلاغة : ۲۰ / ۳۴۵ / ۹۶۸ .

5.العدد القويّة : ۳۵۸ / ۲۲ .

6.تحف العقول: ۳۹۸.

  • نام منبع :
    علم و حكمت جلد دوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 35887
صفحه از 721
پرینت  ارسال به