مى‏گردند.^۱ پيامبر صلى اللَّه عليه و آله يكى از ويژگى‏هاى اهل ايمان را شوخ‏طبعى آنان مى‏داند.^۲ فضل بن ابى قرّه مى‏گويد: امام صادق عليه السلام فرمود: «هيچ مؤمنى نيست، جز اين كه در او دُعابه هست» . گفتم : «دُعابه» چيست؟ فرمود: «شوخى» .^۳
شوخى ، موجب نشاط روحى و آسايش روانى مى‏گردد^۴ و فشارهاى روانى را كاهش مى‏هد و غم و اندوه را از بين مى‏برد . با ورود اسلام به حجاز به عنوان آيين زندگى ، برخى از اهل ايمان از كارهايى مثل خنديدن و مزاح كردن، دورى مى‏نمودند و زندگى را فقط در نماز و روزه و مناجات ، خلاصه كرده بودند. پيامبر صلى اللَّه عليه و آله با اين انحراف به مبارزه برخاست و رعايت اعتدال را توصيه كرد و از آن جا كه آنان خود را پيرو ايشان مى‏دانستند، پيامبر صلى اللَّه عليه و آله مى‏فرمود: «من هم بشرى مثل شما هستم كه با شما شوخى مى‏كنم‏^۵ و در كنار اعمال عبادى و گريه كردن، خنده نيز دارم».^۶
نقل شده كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله از شوخ‏ترينْ مردم بود.^۷ وقتى پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله با ديگران بود، با خنده آنان مى‏خنديد .^۸ هيچ كس پُرتبسّم‏تر از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله ديده

بزرگ‏تر از توست ، در پاسخ او بگو : او پيش از من به ايمان و عمل صالح پرداخته . پس او از من بهتر است .
و اگر او از تو كوچك‏تر است ، بگو : من پيش از او گناه كرده‏ام . پس او از من بهتر است .
اگر او هم‏سال توست ، بگو : من نسبت به گناه خود يقين دارم ؛ امّا گناه او قابل ترديد است . چرا يقين خود را به دليل شك ، رها كنم؟!
اگر مردم به تو احترام كردند ، بگو : اين فضيلتْ به آنها اختصاص دارد . و اگر از مردم جفا ديدى ، بگو : اين ، نتيجه گناهى است كه خودم مرتكب شده‏ام .
در صورتى كه به اين ره‏نمود ، عمل كنى ، زندگى بر تو آسان مى‏شود ؛ دوستانت فراوان و دشمنانت كم مى‏شوند ؛ نيكى‏هاى ديگران تو را شاد مى‏كند ؛ و از جفاى آنان افسوس نمى‏خورى» .^۱
ملاحظه مى‏كنيد كه يك تحليل عقلى صحيح ، چگونه انسان را به خوش‏گمانى و شادكامى در روابط اجتماعى دعوت مى‏كند .

۳ - ۳ - ۱ - ۴ . شوخ‏طبعى‏

شوخى، از عوامل شادى و نشاط است.^۲ شوخى ، حالت مثبت در ذهن و بيان عاطفه مثبت است كه هم خُلق مردم را بهبود مى‏بخشد و هم خود ، ناشى از خُلق مثبت است و مى‏تواند تأثير عميقى بر شادى داشته باشد . لذا يكى از شايع‏ترين و مؤثّرترين روش‏هاى القاى خُلق مثبت است . در عين حال ، شوخى و خنده ، رويدادهاى استرس‏زا را كم مى‏كنند و نگاه فرد را به جنبه‏هاى شاد آن معطوف مى‏سازند و به همين دليل ، نقش مراقبتى نيز دارند كه موجب كاهش عواطف منفى