93
الگوي شادي از نگاه قرآن و حديث

آن بود ، راه‏كارى ارائه فرمود كه چگونه مى‏توان اين گونه نگرانى‏ها را به شادى تبديل نمود .
ابتدا فرمود : «هيهات ، هيهات! مبادا در تعامل با ديگران گرفتار خودپسندى شوى ... !» .
يعنى اين سخن تو كه مى‏گويى : من در رفتار و گفتار به ديگران نيكى مى‏كنم ؛ ولى آنچه را كه از آنها انتظار دارم ، نمى‏بينم ، حاكى از آن است كه تو گرفتار خودخواهى و خودپسندى هستى و از اين رو ، توقّعاتى از ديگران دارى كه برآورده نشدن آنها موجب مى‏شود اين گونه نگران شوى .
در ادامه ، امام عليه السلام به منظور تأكيد بر بهره‏گيرى از عقل در حلّ اين گونه مشكلات روحى ، خطاب به او فرمود : «اى زهرى! كسى كه عقلش از كامل‏ترين دارايى‏هاى او نباشد ، تباهى او از ساده‏ترين چيزى (آسيبى) كه در اوست خواهد بود» .
يعنى : اگر انسان ، عقل درستى نداشته باشد كه بتواند در مشكلات از او بهره بگيرد ، گاه ، كوچك‏ترين مشكلات زندگى ، انسان را از پا در مى‏آورد و زندگى او را تباه مى‏كند .
عقل مى‏گويد كه در تعامل با ديگران و در شادى و غم واقع‏گرا باش ؛ از ديگران توقّع نابه‏جا نداشته باش ؛ خودپسندى را از خود دور كن ، و ديگران را همانند خود بدان و با آنان چنين برخورد كن . امام عليه السلام در ادله به زُهَرى فرمود : «مردم را همانند خانواده خودت بدان : بزرگ‏تر از خودت را پدر خود فرض كن ؛ كوچك‏تر از خودت را فرزند خود ؛ هم‏سالان را برادرت! به كدام يك از آنها مايلى ستم كنى؟! و يا بر آنها نفرين نمايى؟! و يا آبروى آنها را بريزى؟!
و اگر شيطان ، تو را وسوسه كند كه تو بر احدى از مسلمانان برترى دارى ، اگر او


الگوي شادي از نگاه قرآن و حديث
92

اجتماعى ، آفتِ شادى و موجب اندوه است .۱
امّا ارزيابى مثبت از ديگران، موجب خوش‏گمانى مى‏شود و حالتى از اطمينان و اعتماد را به وجود مى‏آورد . بدين سان ، انسان احساس آرامش مى‏كند و از رابطه خود لذّت مى‏برد. بنا بر اين، خوش‏گمانى ، از عوامل سرور و نشاط است .۲ شادمانى درونى با گمان خوب و تصوّرات مثبت داشتن ، همراه است. نمى‏توان ذهن را از گمان‏ها و ترديدهاى بد پر كرد و انتظار شادابى داشت .
در اين باره ، گفتگوى جالب و آموزنده‏اى ميان امام زين العابدين عليه السلام و محمّد بن مسلم زُهْرى گزارش شده كه با توضيحات كوتاهى ارائه مى‏شود :
روزى محمّد بن مسلم با چهره‏اى غمگين و اندوه‏بار ، خدمت امام رسيد . امام عليه السلام از او پرسيد : «چرا غمگينى؟» .
زُهْرى پاسخ داد : از هر طرف غم و غصّه مى‏بارد : از ناحيه حسودان ؛ از ناحيه طمعكاران . حتّى كسانى كه به آنها اميدوارم و به آنها نيكى كرده‏ام ، برخلاف آنچه انتظار دارم ، عمل مى‏كنند!
امام عليه السلام فرمود : «مواظب زبانت باش ؛ مالك [محبّت‏] برادرانت مى‏شوى» .
سخن امام عليه السلام اشاره به اين نكته است كه : آن چه سبب شده كه تو نمى‏توانى دوستىِ ديگران نسبت به خودت را جلب كنى و از هر سو از ديگران برخوردهايى خلاف انتظار خود مى‏بينى ، ممكن است نتيجه تعامل نادرست تو با ديگران در گفتار باشد .
زُهْرى در پاسخ گفت : در سخن نيز به آنها نيكى مى‏كنم ؛ ولى نتيجه‏اى ندارد . در اين جا ، امام عليه السلام ضمن اشاره به يكى از عوامل نگرانى‏هاى اجتماعى كه زُهْرى گرفتار

1.ر . ك : ص ۱۵۷ (بدگمانى) .

2.ر . ك : ص ۲۴۷ (خوش‏گمانى) .

  • نام منبع :
    الگوي شادي از نگاه قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ سيدرسول موسوي؛ عبّاس پسنديده؛ ترجمه: مرتضی خوش‌نصیب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    فم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 35742
صفحه از 496
پرینت  ارسال به