مؤثّر در آن را گرد نياورده‏ايم ، نگرانى به خود راه ندهيم ... چارلز كترينك ^۱ در اين مورد گفته : مشكلى كه خوب تشريح و حلّاجى شده باشد ، نصفش حل شده است» .
وى در ادامه ، از شخصى به نام گلن ليچفيلد نقل مى‏كند : «من اين حقيقت را دريافته‏ام كه پنجاه درصد نگرانى‏ها چون به مرحله تصميم قطعى برسند ، نابود مى‏شوند و چهل درصد بقيه نيز در جريان اجراى تصميم از بين مى‏روند . بنا بر اين ، نود درصد نگرانى‏هاى من با طى اين چهار مرحله از بين مى‏روند :
۱ . دقيقاً مى‏نويسم كه چه چيز باعث نگرانى‏ام شده است ؛
۲ . چه مى‏توانم در اين باره انجام دهم ؛
۳ . تصميم خود را مى‏گيرم ؛
۴ . بى درنگ ، آن تصميم را اجرا مى‏كنم» .^۲

۲ - ۱ - ۲ . شناخت خدا

مى‏توان گفت كه بهترين داروهاى پيشگيرى و درمان بيمارى نگرانى‏هاى ناروا ، معرفت خداوند سبحان است . ديگر داروها ، تا با اين دارو همراه نشوند ، نمى‏توانند تأثير چندانى در درمانِ اين بيمارى داشته باشند . در دعايى منسوب به امام زين العابدين عليه السلام آمده كه مى‏فرمايد :
كَيفَ أحزَنُ وأنتَ الكَريمُ ؟ . . . وكَيفَ أحزَنُ وقَد عَرَفتُكَ ؟^۳
اين سخن ، بدين معناست كه كسى كه آفريدگار خود را حقيقتاً بشناسد و با لطف و كرامت و مهر و رحمت او نسبت به آفريده‏ها آشنا باشد ، نبايد احساس نگرانى كند ؛ زيرا خداوند ، جز خير و خوبى براى شخص باايمان ، مقدّر نمى‏نمايد .

چهار. چيزهاى از دست رفته، باز نمى‏گردند . از اين رو ، تأسّف بر آنها بى اثر است ؛ امّا برخى از مردم ، غصّه آنها را مى‏خورند. چيزهايى نيز در دست انسان است كه پايدار نمى‏مانند؛ امّا برخى به خاطر داشتن آنها سرمست مى‏شوند.^۱
پنج. بسيارى از مردم به خاطر لذّت اندك و ناپايدار دنيا خوش‏حال مى‏شوند ؛ امّا براى لذّت بسيار و پايدار آخرت كه از دست مى‏دهند ، ناراحت نمى‏شوند؛ در حالى كه بايد برعكس باشد.^۲
پيام همه رواياتى كه دلالت دارند بر خطاى انسان‏ها در تشخيص امورى كه بايد موجب غم و يا شادى باشند ،^۳ اين است كه : در شادى و غم ، واقع‏گرا باش ؛ ظاهربين مباش ؛ فكر كن ببين چه چيزى واقعاً براى تو خير و سودآور است ، اگر بدان دست يافتى ، شاد باش ؛ و چه چيزى واقعاً براى تو شرّ و زيان‏بار است ، اگر در زندگى تو پديد آمد ، اندوهناك شو و براى مبارزه با آن به پاخيز ؛ مبادا در اثر تفكّر و بينش نادرست ، چيزى كه واقعاً شادى‏آفرين نيست ، و چه بسا خطرناك است ، موجب شادى زودگذر تو شود و تو را در دام اندوه دائمى قرار دهد ! و مبادا چيزى را كه واقعاً نگران كننده نيست ، و چه بسا موجب سرور و شادى است ، نگران كننده بپندارى ، و خود را بيهوده در رنج و زحمت قرار دهى ! افزون بر اينها ، شناخت صحيح عوامل اندوه نيز در كاهش فشارهاى روانى آن ، فوق العاده مؤثّر است . ديل كارنگى در فصل چهارم از بخش دوم كتاب آيين زندگى ، تحت عنوان «چگونه نگرانى را تجزيه و تحليل كنيم؟» مى‏نويسد : «اوّلين دستور براى حلّ مشكلات اين است كه واقعيت امر را بفهميم و براى حلّ مشكلات خود ، پيش از اين كه عوامل