27
الگوي شادي از نگاه قرآن و حديث

كريم در تبيين علّت اين كه چرا دشمنان مستكبر انبياى الهى و كتب آسمانى ، در آخرت ، گرفتار عذاب‏هاى وحشتناك دوزخ مى‏شوند ، مى‏فرمايد :
(ذَلِكُم بِمَا كُنتُمْ تَفْرَحُونَ فِى الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِ‏ّ وَ بِمَا كُنتُمْ تَمْرَحُونَ .۱
اين عذاب‏ها به سبب آن است كه در زمين ، به ناروا ، شادى و سرمستى مى‏كرديد)
.
اين آيه ، به روشنى نشان مى‏دهد كه شادى‏هاى زندگى ، دو دسته اند :
دسته اوّل : شادى‏هايى كه زيان‏بار و مزاحم شادى‏هاى پايدار انسان نيستند . برخوردارى از اين شادى‏هاى روا ، حقّ همه انسان‏هاست .
دسته دوم : شادى‏هاى زيان‏بار و مزاحم شادى‏هاى پايدار . اين گونه شادى‏ها ، باطل و ناروا هستند .
بنا بر اين ، مخالفت اسلام با برخى شادى‏ها و اعمال محدوديت‏هايى در اين زمينه، به دليل مخالفت با شاد زيستن مردم نيست ؛ بلكه به دليل تأمين و تضمين شادىِ پايدار آينده است. هر جا كه اسلامْ مخالفت كرده و يا محدوديتى ايجاد نموده ، به خاطر زيان‏هايى است كه در پى دارد و كاميابى و شادىِ پايدار آينده را به مخاطره مى‏اندازد.

شادى‏هاى اندوه‏زا

نكته بسيار مهم و قابل توجّه اين كه شادى‏هاى ناروا ، نه تنها پس از مرگ ، خطرآفرين و اندوه‏زا هستند ، بلكه پيامدهاى نگران كننده‏اى در همين دنيا دارند :
ألا رُبَّ شَهوَةِ ساعَةٍ قد أورَثَت حُزناً طَويلاً .۲
هان! چه بسيار شهوت زود گذرى كه اندوهى دراز مدّت به دنبال آوَرَد.

1.غافر : آيه ۷۵ .

2.ر . ك : ص ۱۸۰ ح ۱۳۲ .


الگوي شادي از نگاه قرآن و حديث
26

بر پايه اين روايت ، در كشورى كه امنيت و شادى نيست ، خيرى هم وجود ندارد . به دليل نقش و اهميتى كه شادى در زندگى انسان دارد ، پيشوايان اسلام ، ره‏نمودهاى بسيار سودمندى را در زمينه عوامل شادى‏آفرين ، موانع شاد زيستن ، و همچنين پيامدها و بركات شاد كردن ديگران بيان كرده‏اند .۱
در مقابل ، روايات اسلامى نسبت به خطرهايى كه از ناحيه غم و اندوه ، جسم و جان انسان را تهديد مى‏كنند ، هشدار داده‏اند و راه‏هاى درمان اين بيمارى و ريشه كن كردن آن را از زندگى ارائه نموده‏اند .۲

شادى روا و ناروا

پيش از اين اشاره شد كه اسلام براى شاد زيستن ، اهمّيت فراوانى قائل است و اندوه را براى جسم و جان ، زيان‏بار مى‏داند ؛ امّا بايد توجّه داشت كه آنچه در فرهنگ عموم مردم شادى ناميده مى‏شود ، به طور مطلق ، مورد تأييد اسلام نيست .
در بررسى متون اسلامى در زمينه شادى ، به دو نوع شادى برخورد مى‏كنيم :
۱ . شادى روا و پايدار ، يا شادى مثبت .
۲ . شادى ناروا و ناپايدار ، يا شادى منفى .
اين تقسيم‏بندى ، نكته بسيار مهمى است كه مبناى اسلام را در ارزش‏گذارى بر شادى‏ها ، از مبانىِ ديگر مكاتب و ديدگاه‏هايى كه بر پايه ارزيابى‏هاى مادّى به اين موضوع پرداخته‏اند ، جدا مى‏سازد .
از ديدگاه اسلام ، انواع شادى‏هايى كه مزاحم و مانع شادى پايدار انسان نباشند ، شادىِ مثبت و روايند؛ امّا شادى‏هاىِ مزاحمِ شادى پايدار ، ناروا و منفى اند . قرآن

1.ر . ك : ص ۳۰۳ (فصل پنجم : عوامل شادمانى) و ص ۱۵۷ (فصل سوم : موانع شادمانى) و ص ۳۵۷ (فصل ششم : شاد كردن و غمگين ساختن) .

2.ر . ك : ص ۱۴۵ (زيان‏هاى اندوه) و ص ۲۰۹ (فصل چهارم : درمان اندوه) .

  • نام منبع :
    الگوي شادي از نگاه قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ سيدرسول موسوي؛ عبّاس پسنديده؛ ترجمه: مرتضی خوش‌نصیب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    فم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 35436
صفحه از 496
پرینت  ارسال به