بالا بودن عواطفِ مثبت ، همراه با پايين بودن عواطفِ منفى .^۱
شايد بتوان قديمى‏ترين تعريف شادى را به افلاطون نسبت داد . افلاطون ، سه بعد براى روح انسان قائل است كه عبارت اند از : شهوت ، خشم و خرد . وى براى هر كدام ، لذّت‏خاصى قائل است و معتقد است كه لذّت نفع‏پرستان ، در رسيدن به اميال و هوس‏ها و ثروت‏هاست ، لذّت جاه‏طلبان ، در كسب مقام و شهرت و لذّت خردمندان ، در به دست آوردن دانش و علم است و اين ، برترين نوع لذّت و شادمانى است .^۲
پس از وى ارسطو نيز معتقد است كه دست كم سه نوع شادمانى وجود دارد : پايين‏ترين سطح شادى كه همان لذّت است ؛ سطح بالاتر آن كه موفّقيت و كاميابى است و نوع سوم شادى كه ناشى از معنويت است . وى معتقد است كه شادكامى حقيقى ، از ارضاى اميال حاصل نمى‏شود ؛ بلكه از انجام شدن چيزى كه فضيلت است ، به دست مى‏آيد .^۳
با نگاهى به تعاريفى كه براى شادى ارائه شده ، معلوم مى‏شود كه حسّ شادى ، مانند ديگر احساسات انسان ، با لفظ ، قابل تبيين و تفسير نيست ، و تنها كسى مى‏تواند حقيقت آن را درك كند كه داراى اين حس است . از اين رو ، در واقع ، راهى براى تعريف آن جز اشاره به مقارنات ، مبادى ، آثار و لوازم آن وجود ندارد .
اگر بخواهيم شادى را با آثار و لوازم آن تعريف كنيم ، قطعاً يكى از دقيق‏ترين و كوتاه‏ترين تعاريف ، سخنى است كه از امام على عليه السلام در اين باره نقل شده كه

با بهره‏گيرى از متن ره‏نمودهاى قرآن و احاديث اسلامى ، اصول و مبانى الگوى شادى در اسلام ارائه مى‏شوند ؛ امّا پيش از آن ، لازم است كه مباحثى چون : تعريف شادى ، شادى از نگاه علم روان‏شناسى ، و شادى از منظر اسلام ، مورد بررسى قرار گيرند .

تعريف شادى‏

بايد توجّه داشت كه تعريف دقيقى از شادى در دست نيست . آنچه به عنوان تعريف شادى گفته شده ، تبيين حقيقت آن نيست ؛ بلكه اشاره‏اى اجمالى به مفهوم آن ، يا بيان مبادى (زمينه‏ها) و يا آثار و نشانه‏هاى آن است ، مانند اين كه :
شادى ، عبارت است از ضدّ اندوه .^۱
شادى ، عبارت است از مجموع لذّت‏هاى بدون درد .^۲
شادى ، احساسى است كه از حسّ رضايتمندى و پيروزى به دست مى‏آيد .^۳
سرور ، حالت خوش و لذّت‏بخشى است كه از علم و آگاهى به اين كه يكى از هدف‏ها و آرزوها ، انجام يافته است ، يا انجام خواهد يافت ، به انسان دست مى‏دهد .^۴
حسّ شادى ، تركيبى است از عواطف مثبتى چون : خوش‏حالى ، هيجان ، و برانگيختگىِ حسّى ، با اين شرط كه عواطف منفى ، مانند : احساس ملال ، بى‏علاقگى و افسردگى نيز در پايين‏ترين حدّ ممكن باشند . بنا بر اين ، شادى يعنى :