شناخت آسیبهای اعتکاف، نخستین گام در جهت آسیب‌زدایی از این عبادت است و برداشتن این گام، نیازمند بررسی‌های دقیق و پژوهش‌های میدانی است تا برنامهریزان و معتکفان بتوانند از نتایج بررسی‌ها و پژوهش‌ها بهره‌برداری نمایند؛ ولی به طور کلّی میتوان آسیبهای اعتکاف را به دو دسته تقسیم کرد:
دسته اوّل: آسیبهایی که از ناحیه برنامهریزی نهادهای مرتبط، این عبادت را تهدید مىکنند. این آسیبها به سبب وجود عواملی هستند که با حال و هوای اعتکاف ناسازگارند و مانع خلوت کردن معتکف با خداوند ـ که حکمت اعتکاف است ـ مىشوند، مانند: رویکردهای سیاسى، ضعف محتوا یا تکراری بودن سخنرانىها و بىتوجّهی به نیازهای معتکفان.
دسته دوم: آسیبهایی که از ناحیه شخص معتکف، متوجّه برکات اعتکاف میگردند و محرّمات یا مکروهات اعتکاف نامیده مىشوند.۱
به طور کلّی، هر اقدامی که مانع خلوت و اُنس معتکف با خداوند سبحان گردد و لذّت و شیرینی این عبادت را از بین ببرد ـ از جمله افراط و تفریط در عبادت ـ آسیب اعتکاف شمرده مىشود.
بهترین مکان و زمان برای اعتکاف
بهترین مکان برای اعتکاف، مسجدهای جامعی است که پیامبر صلّی الله علیه و آله یا اهل بیت علیهم السّلام در آنها اقامه جماعت کردهاند، مانند مسجد الحرام، مسجد النبی صلّی الله علیه و آله، مسجد جامع کوفه و مسجد جامع بصره.۲ بهترین زمان برای اعتکاف نیز ماه مبارک رمضان بویژه دهه سوم آن است که پیامبر صلّی الله علیه و آله تا آخر عمر بر آن مداومت نمود.۳
