109
فرهنگ‌نامه اعتکاف

حدیث

۱۶۳.تفسیر العیّاشی ـ به نقل از علی بن ابی حمزه ـ: از امام صادق علیه السّلام در باره این سخن خداوند: (در حقیقت، کسانی که [از خدا] پروا دارند، چون وسوسه‌ای از جانب شیطان بدیشان رسد، [خدا را] به یاد مى‏آورند و به ناگاه، بینا مى‏شوند) پرسیدم که: این وسوسه چیست؟
فرمود: «مقصود، گناه است که بنده، قصد آن مى‏کند. سپس به یاد خدا مى‏افتد و چشمش باز مى‏شود و خودداری مى‌ورزد».

۱۶۴.پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله: شیطان، هر گاه نام و یاد خدا را بشنود، تا محلّ رَوحا۱ دور مى‏شود.

۱۶۵.پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله: شیطان، بر روی هر دلى، بختک انداخته است. هر گاه دل، نام خدا را یاد کند، شیطان وا پس مى‏رود و ذوب مى‏شود، و هر گاه یاد خدا را وا نهد، شیطان، او را فرو مى‏بلعد و به سوی خود مى‏کشَد و فریبش مى‏دهد و مى‌لغزاند و به سرکشی مى‏افکند.

۱۶۶.پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله: همانا شیطان، پوزه خود را بر روی دل آدمیزاد نهاده است. هر گاه او خدا را یاد کند، شیطان پوزه‏اش را کنار مى‏کشد و هر گاه خدا را از یاد ببرد، شیطان در آن نجوا (وسوسه) مى‏کند. این است [معناى] وسواسِ خنّاس.

۱۶۷.علل الشرائعـ به نقل از ابو بصیر ـ: از امام صادق علیه السّلام در باره معنای «خنّاس» پرسیدم. فرمود: «ابلیس، دل را فرو مى‏بلعد و هر گاه خدا یاد شود، وا پس مى‏رود. بدین سبب، او را خنّاس (وا پس‌رونده) نامیده‌اند.

1.. رَوحا: محلّى میان مکّه و مدینه در سى یا چهل میلى مدینه است و نیز روستایى در رحبۀ شام است. در اینجا مراد، جاى دور دست است.


فرهنگ‌نامه اعتکاف
108

الحديث

۱۶۳.تفسير العيّاشي عن عليّ بن أبي حمزة عن الإمام الصادق علیه السّلام، قال: سَأَلتُهُ في قَولِ اللّهِ: (إِنَّ ٱلَّذِينَ ٱتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِّنَ ٱلشَّيْطَٰنِ تَذَكَّرُوا فَإِذَا هُم مُّبْصِرُونَ) ما ذٰلِكَ الطّائِفُ؟ فَقالَ: هُوَ السَّيِّئُ يَهُمُّ العَبدُ بِهِ، ثُمَّ يَذكُرُ اللّهَ فَيُبصِرُ ويُقصِرُ۱.۲

۱۶۴.رسول اللّه‏ صلّی الله علیه و آله: إذا سَمِعَ الشَّيطانُ ذِكرَ اللّهِ، ذَهَبَ حَتّیٰ يَكونَ كَمَكانِ الرَّوحاءِ۳.۴

۱۶۵.عنه صلّی الله علیه و آله: عَلیٰ كُلِّ قَلبٍ جاثِمٌ مِنَ الشَّيطانِ، فإذا ذَكَرَ اسمَ اللّهِ خَنَسَ الشَّيطانُ وذابَ، وإذا تَرَكَ الذِّكرَ التَقَمَهُ الشَّيطانُ فَجَذَبَهُ وأغواهُ واستَزَلَّهُ وأطغاهُ.۵

۱۶۶.عنه صلّی الله علیه و آله: إنَّ الشَّيطانَ واضِعٌ خَطمَهُ۶ عَلیٰ قَلبِ ابنِ آدَمَ، فَإِن ذَكَرَ اللّهَ خَنَسَ، وإن نَسِيَ التَقَمَ قَلبَهُ، فَذٰلِكَ الوَسواسُ الخَنّاسُ.۷

۱۶۷.علل الشرائع عن أبي بصير عن الإمام الصادق علیه السّلام، قال: سَأَلتُهُ عَنِ الخَنّاسِ؟ قالَ: إنَّ إبليسَ يَلتَقِمُ القَلبَ، فإذا ذُكِرَ اللّهُ خَنَسَ؛ فَلِذٰلِكَ سُمِّيَ الخَنّاسُ.۸

1.. أقصَرَ فلانٌ عن الشيء: إذا كفّ عنه وانتهیٰ (لسان العرب: ج ۵ ص ۹۷ «قصر»).

2.. تفسير العيّاشي: ج ۲ ص ۴۴ ح ۱۲۹، تنبيه الخواطر: ج ۲ ص ۲۰۱.

3.. الرَّوحاء: موضع بين الحرمين الشريفين [مكّة والمدينة]، على ثلاثين أو أربعين أو ستّة وثلاثين ميلاً من المدينة (تاج العروس: ج ۴ ص ۶۷ «روح»).

4.. مسند أبي يعلى: ج ۲ ص ۴۷۱ ح ۲۲۸۹.

5.. عدّة الداعي: ص ۱۹۲، إرشاد القلوب: ص ۶۱.

6.. أصلُ الخَطم في السباع: مقاديم اُنوفِها وأفواهها (النهاية: ج ۲ ص ۵۰ «خطم»).

7.. مسند أبي يعلى: ج ۴ ص ۲۲۲ ح ۴۲۸۵؛ بحار الأنوار: ج ۶۳ ص ۱۹۴.

8.. علل الشرائع: ص ۵۲۶ ح ۱، بحار الأنوار: ج ۶۳ ص ۱۹۷ ح ۷.

  • نام منبع :
    فرهنگ‌نامه اعتکاف
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری محمّدحسين صالح آبادي عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 13493
صفحه از 351
پرینت  ارسال به