99
فرهنگ‌نامهٔ نماز جمعه

پس از او می‏آید، ثبت می‏کنند تا زمانی که امام حضور یابد. هر که نزدیک امام بنشیند و خاموش باشد و گوش فرا دهد و کار بیهوده‏ای نکند، پاداشی دو‌چندان دارد و آن که از امام دور باشد و گوش فرا دهد و سکوت کند و کار بیهوده‏ای از وی سر نزند، یک پاداش بهره خواهد داشت و آن که به امام نزدیک باشد و سخن لغو بر زبان آورد و سکوت نکند و گوش نسپارد، بار گناهی دو‌چندان بر دوش او خواهد بود. و آن که از او دور است و بیهودگی می‏کند و خاموش نمی‏ماند و گوش نمی‏دهد، یک بارِ گناه بر دوش دارد و هر کس که بگوید: «ساکت باشید»، او نیز سخن گفته است و هر کس که سخن بگوید، نماز جمعه [ی کاملی] برایش نخواهد بود.... این چنین از پیامبرتان صلی الله علیه و اله شنیده‏ام.۱

۱۵۴.امام علی علیه السلام: مردم در نماز جمعه، دارای سه رتبه‏اند: مردی که با سکوت و آرامش، پیش از امام در آن جا حضور یافته است. این، کفّاره گناهان او از جمعه تا جمعه دیگر و سه روز پس از آن است؛ چون خدای متعال فرموده است: (هر که نیکی به جا آورد، ده برابر آن برایش خواهد بود(. و مردی که همهمه‏کنان و نا‌آرام در آن حاضر می‌شود و بهره‏اش نیز همان است. و مردی که در نماز شرکت کرده و در زمانی که امام، مشغول ایراد خطبه است، برمی‏خیزد و نماز می‏خواند، بی‏تردید چنین کسی بر خلاف سنّت عمل کرده

1.. إذا كانَ يَومُ الجُمُعَةِ خَرَجَ الشَّياطينُ يَربثُونَ النّاسَ إلىٰ أسواقِهِم ومِعِهُمُ الرّاياتُ، وتَقعُدُ المَلائِكَةُ عَلىٰ أبوابِ المَساجِدِ يَكتُبونَ النّاسَ عَلىٰ قَدرِ مَنازِلِهِم؛ السّابِقَ وَالمُصَلِّيَ وَالَّذي يَليهِ حَتّىٰ يَخرُجَ الإِمامُ، فَمَن دَنا مِنَ الإِمامِ فَأَنصَتَ أوِ استَمَعَ وَلَم يَلغُ كانَ لَهُ كِفلانِ مِنَ الأَجرِ، ومَن نَأىٰ عَنهُ فَاستَمَعَ وأنصَتَ ولَم يَلغُ كانَ لَهُ كِفلٌ مِنَ الأَجرِ، ومَن دَنا مِنَ الإمامِ فَلَغا ولَم يُنصِت ولَم يَستَمِع كانَ عَلَيهِ كِفلانِ مِنَ الوِزرِ، ومَن نَأىٰ عَنهُ فَلَغا ولَم يَنصِت ولَم يَستَمِع كانَ عَلَيهِ كِفلٌ مِنَ الوِزرِ، ومَن قالَ «صَه» فَقَد تَكَلَّمَ، وَمَن تَكَلَّمَ فَلا جُمُعَةَ لَهُ.
ثُمَّ قالَ: هٰكَذا سَمِعتُ نَبِيُّكُم صلی الله علیه و اله (مسند ابن حنبل: ج۱ ص۲۰۱ ح۷۱۹، سنن أبی داود: ج۱ ص۲۷۶ ح۱۰۵۱).


فرهنگ‌نامهٔ نماز جمعه
98

۶/۶

سکوت کردن‏

۱۵۲.مسند ابن حنبلـ به نقل از ابو دردا ـ: روزی پیامبر خدا صلی الله علیه و اله بر فراز منبر رفت و برای مردم خطبه خواند و آیه‏ای را تلاوت کرد. اُبیّ بن کعب کنارم بود. به وی گفتم: اُبیّ! این آیه، چه زمانی نازل شده؟ امّا او از سخن گفتن با من خودداری کرد. دوباره پرسیدم و او همچنان حاضر نشد با من سخن بگوید تا آن که پیامبر خدا صلی الله علیه و اله پایین آمد. آن گاه اُبیّ به من گفت: بهره تو از نماز جمعه‏ات همان سخنی است که نا به جا گفتی. چون پیامبر خدا صلی الله علیه و اله بازگشت، نزد ایشان رفتم و او را از ماجرا با‌خبر ساختم و گفتم: ای پیامبر خدا صلی الله علیه و اله! آیه‏ای خواندید و اُبیّ در کنارم بود. از وی پرسیدم: این آیه، چه زمانی نازل شده؟ لیکن از سخن گفتن با من خودداری کرد تا آن که شما پایین آمدید. اُبیّ می‏پندارد من از نماز جمعه‏ام، جز سخنی نا به جا بهره‏ای ندارم.
فرمود: «اُبیّ، راست گفته است. هر گاه شنیدی امام تو خطبه می‏خواند، تا پایان، خاموش باش».۱

۱۵۳.امام علی علیه السلام: هر گاه روز جمعه فرا رسد، شیاطین، پرچم به دست بیرون می‏آیند و مردم را با بازارهایشان سرگرم می‏سازند و فرشتگان بر درهای مساجد می‏نشینند و مردم را به ترتیب حضورشان: پیش‌گام، نفر دوم و آن که

1.. جَلَسَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و اله‏ يَوماً عَلَى المِنبَرِ فَخَطَبَ النّاسَ، وتَلا آيَةً، وإلىٰ جَنبي اُبَيُّ بنُ كَعبٍ، فَقُلتُ لَهُ: يا اُبَيُّ، مَتىٰ اُنزِلَت هٰذِهِ الآيَةُ؟ قالَ: فَأَبىٰ أن يُكَلِّمَني. ثُمَّ سَأَلَتُهُ فَأَبىٰ أن يُكَلِّمَني حَتّىٰ نَزَلَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و اله، فَقالَ لي اُبَيٌّ: ما لَكَ مِن جُمُعَتِكَ إلّا ما لَغيتَ.
فَلَمَّا انصَرَفَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و اله جِئتُهُ فَأَخبَرتُهُ، فَقُلتُ: أي رَسولَ اللّهِ‏، إنَّكَ تَلَوتَ آيَةً وإلىٰ جَنبي اُبَيُّ بنُ كَعبٍ، فَسَأَلتُهُ مَتىٰ اُنزِلَت هٰذِهِ الآيَةُ؟ فَأَبىٰ أن يُكَلِّمَني، حَتّىٰ إذا نَزَلَتَ زَعَمَ اُبَيٌّ أنَّهُ لَيسَ لي مِن جُمُعَتي إلّا ما لَغيتَ! فَقالَ: صَدَقَ اُبَيٌّ، فَإِذَا سَمِعتَ إمامَكَ يَتَكَلَّمُ فَأَنصِتَ حَتّىٰ يَفرُغَ(مسند ابن حنبل: ج۸ ص۱۷۰ ح۲۱۷۸۹، معرفة السنن والآثار: ج۲ ص۵۰۲ ح۱۷۵۴).

  • نام منبع :
    فرهنگ‌نامهٔ نماز جمعه
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ مرتضي خوش نصيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 15481
صفحه از 137
پرینت  ارسال به