شد، ليکن با توجّه به اجماع فقهاى پيشين مبنى بر عدم وجوب تعيينى نماز جمعه در عصر غيبت، وى نماز جمعه را در دوران غيبت، با وجود فقيه جامع الشرايط، واجب تخييرى دانست؛۱ حکمى که اگر چه ـ مطابق مطالب پيش گفته ـ مستفاد از آراى فقهاى شيعى است، ليکن ظاهراً پيشتر مورد تصريح عالمان قرار نگرفته است.
پس از محقّق کرکى، فقيه بزرگ اماميه شيخ زين الدين معروف به شهيد ثانى،۲ رسماً فتوا به وجوب تعيينى نماز جمعه داد و در سال ۹۶۲ق،۳ رسالهاى براى اثبات اين نظريه تأليف کرد.
اين نظر به تدريج در دولت صفويه ـ به ويژه پس از سيطره مسلک اخبارىها بر مراکز علمى شيعه ـ رواج يافت و بسيارى از فقها و محدّثان، به استناد روايات بسيارى که مفادّ آن ترغيب و تحريض به شرکت در نماز جمعه است، به وجوب تعيينى نماز جمعه فتوا دادند؛ از جمله:
۱. فقيه محقّق سيّد محمّد عاملى،۴ مشهور به صاحب مدارک الأحکام
1.. ر. ک: جامع المقاصد: ج ۲ ص ۳۷۵.
2.. زين الدين بن نورالدين على بن احمد جبل‌عاملى، معروف به شهيد ثانى (۹۱۱ -۹۶۶ ق) فقيه، محدّث، مفسّر، منجّم و طبيب شيعى است. وى نخستين کسى است که فقه را تطبيقى و بر اساس مذاهب پنجگانه تدريس کرد. شهيد ثانى داراى تأليفات فراوانى در موضوعات مختلف فقهى و غير فقهى است. معروفترين آثار او الروضة البهیة فى شرح اللمعة الدمشقیة، و مسالک الأفهام است. وى در شهر قسطنطينة به دست حکومت عثمانى به شهادت رسيد (ر.ک: روضات الجنّات: ج ۳ ص ۳۵۲ ـ ۳۸۷، أعیان الشیعة: ج ۷ ص ۱۴۳، أمل الآمل: ج ۱ ص ۸۷).
3.. با توجه به سال شهادت او يعنى ۹۶۵ ق بايد گفت: اين کتاب را در اواخر عمر خود نوشته است. از اين رو احتمال مطرح شده از سوى صاحب جواهر مبنى بر نگارش اين رساله در ايّام جوانى، صحيح به نظر نمىرسد، (ر. ک: صلاة الجمعه تاریخیا و فقهیاً: ص ۵۳).
4.. شمس الدين محمّد موسوى عاملى (۹۴۶ – ۱۰۰۹ ق) معروف به صاحب مدارک، فقيه و محدّث شيعى، نوۀ دخترى شهيد ثانى است. او تحصيلاتش را در زادگاه خويش و در نجف اشرف نزد مقدّس اردبيلى دنبال، و کتاب مدارک الأحکام را تأليف کرد. عالمان بزرگى بر اين کتاب حاشيه زدهاند. وى در ۶۲ سالگى درگذشت ر.ک: (مجالس المؤمنین: ج ۱ ص ۶۶، أمل الآمل: ج ۱ ص ۱۵، ریحانة الأدب: ج ۳ ص ۳۸۲، روضات الجنّات: ج ۷ ص ۵۴).
