روز جمعه، نماز جمعه بر پا کرد. وی پیش از هجرت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله مسلمانان را گرد آورد وبرای آنان نماز [جمعه] خواند.۱
۳.السنن الکبریـ به نقل از زُهری ـ: به ما خبر رسیده است که نخستین جمعهای که نماز جمعه خوانده شد، در مدینه و پیش از آمدن پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به آن جا بود. نماز جمعه را مصعب بن عمیربا مسلمانان برگزار کرد.۲
۴.سنن ابی داوود ـ به نقل از عبد الرحمان، از پدرش کعب بن مالک که چون صدای اذان روز جمعه را شنید، به اسعد بن زراره رحمت فرستاد. گفتم: هنگامی که بانگ اذان را شنیدی، به اسعد بن زراره رحمت فرستادی. گفت: چون او نخستین کسی است که ما را در [کوه] هزم النبيت در حرّهٔ بنی بیاضه در محلّ آبگیر خَضَمات برای نماز جمعه گرد آورد. گفتم: آن زمان چند نفر بودید؟ گفت: چهل نفر.
نکته: گزارش اخیر که اسعد بن زراره را بر پا کنندهٔ نخستین نماز جمعه معرفی کرده با گزارش پیشین که از مصعب بن عمیر به این عنوان یاد می‌کند ناسازگار نیست. مصعب، فرستادهٔ تبلیغی رسول خدا صلی الله علیه و آله به مدینه و اسعد از بزرگان آن شهر و میزبان مصعب و فراهم‌آورندهٔ زمینه و امکانات تبلیغی برای وی بود. طبعاً گرد هم آوردن مسلمانان توسط اسعد، و اقامهٔ نماز به امامت مصعب انجام شده است.
از این روست که برخی مصعب، و برخی اسعد را برپا کننده اولین نماز جمعهٔ مدینه دانسته‌اند.۳
1.. أوَّلُ مَن قَدِمَ مِنَ المُهاجِرينَ المَدينَةَ مُصعَبُ بنُ عُمَيرٍ، وهُوَ أوَّلُ مَن جَمَّعَ بِها يَومَ الجُمُعَةِ، جَمَّعَّهُم قَبلَ أن يَقدمَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله فَصَلّیٰ بِهِم (المعجم الأوسط: ج۶ ص۲۴۱ ح۶۲۹۴، المعجم الکبیر: ج۱۷ ص۲۶۷ ح۷۳۳).
2.. بَلَغَنا أنَّ أوَّلَ ما جُمِّعَتِ الجُمُعَةُ بِالمَدينَةِ قَبلَ أن يَقدَمَها رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، فَجَمَّعَ بِالمُسلِمينَ مُصعَبُ بنُ عُمَيرٍ (السنن الكبرى: ج۳ ص۲۷۸ ح۵۷۰۲، معرفة السنن والآثار: ج۲ ص۴۶۵ ذیل ح۱۶۶۹).
3.. أنَّهُ كان إذا سَمِعَ النِّداءَ يَومَ الجُمُعَةَ تَرَحَّمَ لِأَسعَدَ بن زُرارَةَ، فَقُلتُ لَهُ: إذا سَمِعتَ النِّداء تَرَحَّمتَ لِأَسعَدَ بنِ زُرارَةَ! قالَ: لِأَنَّهُ أوَّلُ مَن جَمَّعَ بِنا في هَزمِ النَّبيتِ مِن حَرَّةِ بَني بَياضَةَ، في نَقيعٍ يُقالُ لَهُ نَقيعُ الخَضَماتِ، قُلتُ: كَم أنتُم يَومَئِذٍ؟ قالَ: أربَعونَ (سنن أبی داود: ج۱ ص۲۸۰ ح۱۰۶۹، سنن ابن ماجة: ج۱ ص۳۴۳ ح۱۰۸۲).
