221
فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد

اين سخن از قول جبرئيل است. آيا آنچه جبرئيل مى‏گويد از جانب خداست؟، خطاب به پيامبر گرامى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله مى‏فرمايد:

يا مُحَمَّدُ، إنَّ شَرَّ اُمَّتِكَ الَّذينَ يَبيعونَ النّاسَ.۱

اى محمد، بدترين افراد امت تو كسانى اند كه انسان مى‏فروشند.

۲. شغل‏هاى با احتمال لغزش زياد

گروه دوم از كسب‏هاى نكوهيده، شغل‏هايى هستند كه به جهت ظرافت و دقت داد و ستد، يا لوازم عرفى همراه با شغل، يا شى‏ء مورد معامله، احتمال لغزش و انحراف در آنها بيش از شغل‏هاى ديگر است. طبيعت اين كسب‏ها دربردارنده اين خطر است و انسان دارنده آن شغل، احتمال لغزش و انحرافش بيشتر است.

داد و ستد طلا و نقره كه با عنوان «صرف» در روايات آمده از آن جمله است. تخمين عيار و درصد خلوص طلا و نقره با امكانات آن دوران، تعيين وزن دقيق اين دو فلز گرانبها و معيار تبديل گونه‏هاى متفاوت آن به يكديگر، كارهاى دشوارى بودند كه همه آنها بر عهده «صيرفى» قرار داشت. طبيعى است كه منافع فردى و تمايل آدمى به درآمدزايى بيشتر، امكان لغزش در سنجش عيار و وزن و تبديل اين فلزات به يكديگر را افزايش مى‏دهد. ضمن آن كه به سبب ظرافت موجود در سنجش، طرف مقابل يعنى خريدار يا فروشنده نيز امكان فهم يا تصحيح اشتباه صيرفى را ندارد. از اين رو، امام صادق عليه‏السلام در باره اين شغل فرموده است: «فَإنَّ الصَّيرَفِيَّ لا يَسلَمُ مِنَ الرِّبا»۲ صيرفى مصون از ربا نيست.

1.. ر .ك : ح ۳۵۱ .

2.. ر .ك : ح ۳۵۲ .


فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد
220

كشتن و سر بريدن حيوانات، پوست كندن آنها و حتى قصابى، سبب سخت‏دلى و سنگ‏دلى آدمى شده و لطافت و زلالى روح او را خدشه‏دار مى‏سازند. سر بريدن حيوانات، اگر چه براى اهداف شرعى و عرفى، عملى مجاز است، ولى شدت و خشونتى درون خود دارد كه تكرار آن عمل يا ابزار كسب قرار دادن آن، سبب نهادينه شدن آن خشونت در وجود عامل آن مى‏شود. در روايتى از امام صادق عليه‏السلام آمده است: «فَإِنَّ الجَزّارَ تُسلَبُ مِنهُ الرَّحمَةُ»۱ دل رحمى از سلاّخ گرفته مى‏شود.

كفن فروشى، به ويژه مطابق با رسوم كهن نيز از گروه شغل‏هايى است كه لطافت روح انسانى را مخدوش مى‏سازند. كفن فروش به سبب علاقه به درآمد بيشتر خود، مشتاق مرگ افراد بيشتر و درآمدزايى ناشى از كفن فروشى خويش است، تا جايى كه بنا بر روايت اسحاق بن عمار از امام صادق عليه‏السلام، بيمارى واگيردار و فراگيرى همچون وبا نيز ممكن است سبب خوشحالى او شود ! «فَإِنَّ صاحِبَ الأَكفانِ يَسُرُّهُ الوَبا إذا كانَ»۲ ؛ كفن فروش از آمدن وبا هم شاد مى‏شود.

شغل برده فروشى نيز از منظر تربيتى بر روح انسان تأثير بد مى‏گذارد. از زاويه ديد برده فروش، انسانِ برده، متاعى همچون اشياى بى‏جان يا حيوانات است و مطابق با معيارهاى سودآورى به او نگريسته مى‏شود. او به ارزش انسانى يا خواسته‏هاى روحى و روانى برده نمى‏انديشد، بلكه همه چيز را مطابق با درآمد خويش يا قيمت بازار مى‏سنجد. اگر خريدار، در پى كودكى بدون مادر، يا مادرى بدون فرزند باشد او به راحتى ميان مادر و فرزند جدايى مى‏اندازد، تا سود خويش را افزون كند.

1.. ر . ك : ح ۳۵۲ .

2.. ر .ك : ح ۳۵۲ .

  • نام منبع :
    فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ سيّدمجتبي غيوري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20131
صفحه از 296
پرینت  ارسال به