167
فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد

۵ / ۵

ربا

قرآن

«الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَوا لاَ يَقُومُونَ إِلاَّ كَمَا يَقُومُ الَّذِى يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَنُ مِنَ الْمَسِّ ذَ لِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَوا وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَوا فَمَن جَآءَهُ مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَانتَهَى فَلَهُ مَاسَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُولَائِكَ أَصْحَبُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَلِدُونَ * يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَوا وَيُرْبِى الصَّدَقَتِ وَاللَّهُ لاَ يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثِيمٍ».۱

«كسانى كه ربا مى‏خورند،[در قيامت] بر نمى‏خيزند، مگر مانند كسى كه بر اثر تماسّ شيطان، ديوانه شده [و نمى‏تواند تعادل خود را حفظ كند، گاهى زمين مى‏خورد و گاهى به پا مى‏خيزد]. اين، به جهت آن است كه گفتند: «داد و ستد هم مانند رباست [و تفاوتى ميان آن دو نيست]»، در حالى كه خدا، بيع را حلال و ربا را حرام كرده است [؛ زيرا فرق ميان اين دو، بسيار است] و اگر كسى اندرز الهى به او برسد و [از رباخوارى] خوددارى كند، سودهايى كه در سابق (قبل از نزول حكم تحريم) به دست آورده، مال اوست (اين حكم، گذشته را شامل نمى‏گردد) و كار او به خدا واگذار مى‏شود (گذشته او را خواهد بخشيد) ؛ امّا كسانى كه باز گردند [و بار ديگر مرتكب اين گناه شوند]، اهل آتش‏اند و هميشه در آن مى‏مانند. خداوند، ربا را نابود مى‏كند و صدقات را افزايش مى‏دهد و خداوند، هيچ انسانِ ناسپاسِ گنهكارى را دوست نمى‏دارد».

ر. ك: بقره: آيه ۲۷۸ و ۲۷۹، آل عمران: آيه ۱۳۰، نساء: آيه ۱۶۱، روم: آيه ۳۹.

1.. بقره: آيات ۲۷۵ و ۲۷۶.


فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد
166

و چون كسى برايش قيمت داد، مبلغى به آن اضافه مى‏كنم و خودم بر مى‏دارم. امام عليه‏السلام فرمود: «اضافه نكن». گفتم: چرا ؟ فرمود: «آيا نه اين است كه وقتى آن را به فروش مى‏گذارى، دوست دارى زير قيمتش به تو پيشنهاد شود ؟». گفتم: چرا. فرمود: «اضافه نكن».۱

۲۲۷.الكافىـ به نقل از هشام بن حكم از امام صادق ـ: هر گاه شخصى به تو گفت: «[فلان چيز را]براى من بخر»، تو از خودت به او نده، حتّى اگر بهترش را خودت داشته باشى.۲

۲۲۸.تهذيب الأحكامـ به نقل از اسحاق ـ: از امام صادق عليه‏السلام پرسيدم: مردى به ديگرى پيغام مى‏دهد و مى‏گويد: «برايم جامه‏اى خريدارى كن» و او براى خريد جامه به بازار مى‏رود ؛ امّا خودش مانند جامه‏اى كه در بازار مى‏يابد، دارد. آيا جامه‏اى را كه خودش دارد، به او بدهد ؟
امام عليه‏السلام فرمود: «هرگز نزديك اين كار نشود و خودش را آلوده نسازد. خداوند عز و جل مى‏فرمايد: «ما امانت را به آسمان‏ها و زمين و كوه‏ها عرضه كرديم ؛ ليكن آنها از پذيرفتنش سر باز زدند و از آن ترسيدند، و انسان، آن را پذيرفت، كه او ستمكار و نادان بود». حتّى اگر آنچه خودش دارد، بهتر از آن چيزى بود كه در بازار برايش به دست مى‏آورد، باز آنچه را خودش دارد، نبايد به او بدهد».۳

1.. قُلتُ لِأَبي عَبدِ اللّه‏ِ عليه‏السلام : الرَّجُلُ يَجيئُني بِالثَّوبِ فَأَعرِضُهُ ، فَإِذا اُعطيتُ بِهِ الشَّيءَ زِدتُفيهِ وأَخَذتُهُ ، قالَ : لا تَزِدهُ ، قُلتُ : ولِمَ ؟
قالَ : ألَيسَ أنتَ إذا عَرَضتَهُ أحبَبتَ أن تُعطى بِهِ أوكَسَ مِن ثَمَنِهِ ؟ قُلتُ : نَعَم ، قالَ : لا تَزِدهُ تهذيب الأحكام : ج ۷ ص ۵۸ ح ۲۵۲ ، وسائل الشيعة : ج ۱۲ ص ۲۹۰ ح ۲۲۸۱۷ .

2.. إذا قالَ لَكَ الرَّجُلُ : اِشتَرِ لي ، فَلا تُعطِهِ مِن عِندِكَ وإن كانَ الَّذي عِندَكَ خَيرا مِنهُالكافى : ج ۵ ص ۱۵۲ ح ۶ ، تهذيب الأحكام : ج ۶ ص ۳۵۲ ح ۹۹۸ .

3.. سَأَلتُ أبا عَبدِ اللّه‏ عليه‏السلام عَنِ الرَّجُلِ يَبعَثُ إلَى الرَّجُلِ يَقولُ لَهُ : اِبتَع لي ثَوباً ، فَيَطلُبُ لَهُ فِيالسُّوقِ ، فَيَكونُ عِندَهُ مِثلُ ما يَجِدُ لَهُ فِي السُّوقِ ، فَيُعطيهِ مِن عِندِهِ ؟ قالَ : لا يَقرَبَنَّ هذا ولا يُدَنِّس نَفسَهُ ؛ إنَّ اللّه‏َ عز و جل يَقولُ : « إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَـوَ تِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَ أَشْفَقْنَ مِنْهَا وَ حَمَلَهَا الاْءِنسَـنُ إِنَّهُ كَانَ ظَـلُومًا جَهُولاً » ، وإن كانَ عِندَهُ خَيراً مِمّا يَجِدُ لَهُ فِي السُّوقِ ، فَلا يُعطيهِ مِن عِندِهِ تهذيب الأحكام : ج ۶ ص ۳۵۳ ح ۱۲۰ .

  • نام منبع :
    فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ سيّدمجتبي غيوري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20482
صفحه از 296
پرینت  ارسال به