17
فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد

لَأَيَتٍ لِّقَوْمٍ يَسْمَعُونَ.۱

و از نشانه‏هاى او، خواب شما در شب و روز است و تلاش و كوششتان براى بهره‏گيرى از فضل پروردگار [و تأمين معاش]. در اين امور، نشانه‏هايى براى آنان است كه گوش شنوا دارند».۲

در احاديث اهل بيت عليهم‏السلام نيز با تعبيرهاى گوناگون، مسلمانان به تجارت تشويق شده‏اند. شمارى از اين احاديث، به صورت كلّى، مردم را به تجارت تشويق مى‏كنند، همانند روايت نبوى:

خير (دارايى)، ده بخش است. برترينِ آن، تجارت است، هر گاه به حق، داد و ستد شود.۳

در شمارى از احاديث نيز آثار خاصّى براى تجارت و يا ترك آن برشمرده شده است، مانند اين كه تجارت، موجب عزّت، افزون شدن عقل، بركت روزى و بى‏نيازى از ديگران مى‏گردد۴ و در مقابل، ترك تجارت، موجب از بين رفتن مال، بى اعتبار شدن رأى و نظر، كاهش عقل، خوارى در ميان مردم، و مستجاب نشدن دعا در مورد درخواست روزى مى‏شود.۵

1.. روم : آيه ۲۳ .

2.. تشويق به تجارت را مى‏توان از آيات ديگرى نيز استنباط كرد . براى آگاهى از آنها ،ر . ك : دائرة المعارف قرآن كريم : ج ۷ اهمّيت و جايگاه تجارت .

3.. ر . ك : ح ۱ .

4.. ر . ك : ص ۲۸ بركات تجارت .

5.. ر . ك : ص ۳۷ زيان‏هاى ترك تجارت .


فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد
16

همچنين پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در تفسير آيه «وَ مَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا * وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَحْتَسِبُ ؛۱ و هر كس از خدا پروا كند، خدا براى او برون‏شُدى قرار مى‏دهد و از جايى كه گمان نمى‏برد، روزى‏اش مى‏دهد»كه به نكته ياد شده اشاره دارد، طبق نقل مى‏فرمايد:

يا أيُّهَا النّاسُ، اِتَّخِذوا تَقوَى اللّه‏ِ تِجارَةً يَأتِكُمُ الرِّزقُ بِلا بِضاعَةٍ وَ لا تِجارَةٍ.۲

اى مردم! پروامندى از خدا را تجارت بگيريد تا بى هيچ كالا و تجارتى، به شما روزى برسد.

گفتنى است كه به دليل اهمّيت تجارت اُخروى، فصل پنجم از عنوان «آخرت» در دانش‏نامه قرآن و حديث، به ارائه آيات قرآن و احاديثى كه در اين زمينه وارد شده، اختصاص يافته است ؛۳ ليكن در اين جا، تنها به نقل و تبيين ره‏نمودهاى اسلام در باره تجارت مادّى خواهيم پرداخت.

۳. اهمّيت و ارزش تجارت

بررسى اجمالى آيات و احاديثى كه مسلمانان را به تجارت تشويق كرده‏اند، نشان مى‏دهد كه اين موضوع در اسلام از جايگاه و اهمّيتى ويژه برخوردار است. قرآن در آيات متعدّدى از تجارت با تعبير «جستجوى فضل الهى» تعبير كرده است، مانند:

«وَ مِنْ آيَاتِهِ مَنَامُكُم بِالَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ ابْتِغَاؤُكُم مِّن فَضْلِهِ إِنَّ فِى ذَلِكَ

1.. طلاق : آيه ۲ ـ ۳ .

2.. المعجم الكبير : ج ۲۰ ص ۹۷ ح ۱۹۰ ، مسند الشاميّين : ج ۱ ص ۲۳۴ ح ۴۱۵ ، حليةالأولياء : ج ۶ ص ۹۶ ح ۳۴۵ ، الفردوس : ج ۵ ص ۲۷۰ ح ۸۱۵۴ ، كنز العمّال : ج ۳ ص ۹۶ ح ۵۶۶۶ .

3.. ر . ك : دانش‏نامه قرآن و حديث : ج ۱ ص ۳۲۱ ـ ۳۳۴ .

  • نام منبع :
    فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ سيّدمجتبي غيوري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20345
صفحه از 296
پرینت  ارسال به