139
فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد

كالاى مرجوعى را پس بگيرد]، به تنگ‏دست، مهلت دهد، و حق را بگيرد، كامل باشد يا غير كامل [يعنى به گرفتن حقّ خود، قانع باشد و بيشتر مطالبه نكند، خواه آن را كامل يا كمتر بگيرد].۱

۱۹۰.سنن ابن ماجةـ به نقل از قَيلَة امّ بنى انمار ـ: پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در يكى از عمره‏هايش در مروه بود كه نزد ايشان رفتم و گفتم: اى پيامبر خدا ! من خريد و فروش مى‏كنم. وقتى مى‏خواهم چيزى را بخرم، قيمتى كمتر از آنچه مورد نظرم هست، پيشنهاد مى‏كنم و سپس، قيمت را بالا و بالاتر مى‏برم تا به آن مبلغى كه مورد نظرم هست، مى‏رسم و زمانى كه مى‏خواهم چيزى را بفروشم، بيشتر از مبلغ مورد نظرم پيشنهاد مى‏دهم و سپس كم مى‏كنم تا به مبلغى كه مورد نظرم هست، مى‏رسم.
پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود: «اى قيله ! اين كار را مكن. هر گاه خواستى چيزى را بخرى، قيمتى را كه مى‏خواهى، پيشنهاد كن، خواه به تو بدهند يا ندهند، و زمانى هم كه مى‏خواهى چيزى را بفروشى، قيمت مورد نظرت را پيشنهاد كن، خواه به آن قيمت به تو بدهند يا ندهند.۲

1.. إنَّ رَسولَ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهلَم يَأذَن لِحَكيمِ بنِ حِزامٍ بِالتِّجارَةِ ، حَتّى ضَمِنَ لَهُ : إقالَةَ النّادِمِ ،وإنظارَ المُعسِرِ ، وأَخذَ الحَقِّ وافِيا وغَيرَ وافٍ (الكافى : ج ۵ ص ۱۵۱ ح ۴ ، تهذيبالأحكام : ج ۷ ص ۵ ح ۱۵) .

2.. أتَيتُ رَسولَ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله في بَعضِ عُمَرِهِ عِندَ المَروَةِ ، فَقُلتُ : يا رَسولَ اللّه‏ِ ، إنِّي امرَأَةٌ أبيعُوأَشتَري ، فَإِذا أرَدتُ أن أبتاعَ الشَّيءَ سُمتُ بِهِ أقَلَّ مِمّا اُريدُ ، ثُمَّ زِدتُ ، ثُمَّ زِدتُ حَتّى أبلُغَ الَّذي اُريدُ ، وإذا أرَدتُ أن أبيعَ الشَّيءَ سُمتُ بِهِ أكثَرَ مِنَ الَّذي اُريدُ ، ثُمَّ وَضَعتُ حَتّى أبلُغَ الَّذي اُريدُ .
فَقالَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله : لا تَفعَلي يا قَيلَةُ ! إذا أرَدتِ أن تَبتاعي شَيئا فَاستامي بِهِ الَّذي تُريدينَ ، اُعطيتِ أو مُنِعتِ ، وإذا أرَدتِ أن تَبيعي شَيئا فَاستامي بِهِ الَّذي تُريدينَ ، اُعطيتِ أو مُنِعتِ سنن ابن ماجة : ج ۲ ص ۷۴۳ ح ۲۲۰۴ ، الطبقات الكبرى : ج ۸ ص ۳۱۱ .


فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد
138

ميان نيازمندان و مستمندان، بذل و بخشش كند).۱

۱۸۷.پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: همانا پاكيزه‏ترين درآمد، درآمد بازرگانانى است كه چون سخنى گويند، دروغ نگويند و هر گاه امين شمرده شوند، خيانت نكنند و هر گاه وعده دهند، خُلفِ وعده نكنند و وقتى چيزى مى‏خرند، از آن نكوهش نكنند و وقتى چيزى مى‏فروشند، تعريف و تبليغ نكنند و هر گاه بدهكارند، [در پرداخت بدهى خود] تعلّل نورزند و هر گاه طلبكار باشند، [براى گرفتن طلب خود]، فشار نياورند.۲

۱۸۸.المعجم الكبيرـ به نقل از ابن عبّاس ـ: پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نزد گروهى از تاجران [و كسبه بازار] آمد و فرمود: «اى گروه تاجران !». همگى گفتند: بله، اى پيامبر خدا ! و به طرف ايشان، گردن كشيدند. فرمود: «خداوند، در روز قيامت، شما را فاجر (دروغگو) بر مى‏انگيزد، مگر كسى را كه راستگو و درستكار و امانت‏پرداز باشد».۳

۱۸۹.الكافىـ به نقل از عبد اللّه‏ بن قاسم جعفرى از يكى از افراد خاندانش ـ: پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله به حكيم بن حِزام، اجازه تجارت كردن نداد تا آن كه به ايشان تضمين داد: تقاضاى فسخ معامله را از خريدارى كه پشيمان شده است، بپذيرد [و

1.. يا مَعشَرَ التُّجّارِ ، أنتُم فُجّارٌ إلاّ مَنِ اتَّقى وبَرَّ وصَدَقَ ، وقالَ بِالمالِ هكَذا وهكَذا مجمعالبيان : ج ۲ ص ۶۵۶ ، مستدرك الوسائل : ج ۱۳ ص ۲۴۹ ح ۱۵۲۶۹ .

2.. إنَّ أطيَبَ الكَسبِ كَسبُ التُّجّارِ الَّذينَ إذا حَدَّثوا لَم يَكذِبوا ، وإذَا ائتُمِنوا لَم يَخونوا ،وإذا وَعَدوا لَم يُخلِفوا ، وإذَا اشتَرَوا لَم يَذُمّوا ، وإذا باعوا لَم يُطروا ، وإذا كانَ عَلَيهِم لَم يَمطُلوا ، وإذا كانَ لَهُم لَم يُعسِروا شعب الإيمان : ج ۴ ص ۲۲۱ ح ۴۸۵۴ ، نوادر الاصول : ج ۱ ص۳۳۰ .

3.. إنَّ رَسولَ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله أتى جَماعَةً مِنَ التُّجّارِ فَقالَ : يا مَعشَرَ التُّجّارِ ! فَاستَجابوا لَهُ ومَدّواأعناقَهُم ، قالَ : إنَّ اللّه‏َ باعِثُكُم يَومَ القِيامَةِ فُجّارا ، إلاّ مَن صَدَقَ وبَرَّ وأَدَّى الأَمانَةَ المعجم الكبير : ج ۱۲ ص ۵۴ ح ۱۲۴۹۹ ، سبل الهدى والرشاد : ج ۹ ص ۸ .

  • نام منبع :
    فرهنگ نامه تجارت و داد و ستد
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ سيّدمجتبي غيوري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20321
صفحه از 296
پرینت  ارسال به