عبارت اند از: صفتِ «توبه‏پذيرى» خداى سبحان، پذيرش توبه حقيقى تا واپسين لحظات زندگى، عوامل پذيرفته شدن توبه و موانع آن، و هشدارى در باره گفتن اين سخن كه «فلانى را خدا نمى‏آمرزد!».

در فصل چهارم، نمونه‏هايى از توبه‏هاى پذيرفته شده مانند: توبه قوم يونس عليه‏السلام و توبه شمارى از گنهكاران در عصر پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله گزارش شده اند.

فصل پنجم، در باره آثار و بركات توبه است، از جمله: آمرزش گناهان، پاكيزگى و سلامت دل، محبوبيت نزد خداوند متعال، پوشش گناهان و زشتى‏ها، تبديل سيئات به حسنات و تبيين آن، ورود به بهشت و داشتنِ خير دنيا و آخرت.

در فصل ششم، گونه‏هاى توبه تبيين مى‏شوند كه عبارت اند از: توبه عام، توبه خاص، توبه نهان، توبه آشكار، توبه رباخوار، توبه كسى كه مالش با حرام در آميخته است، توبه غيبت كننده، توبه كسى كه حقّ الناس به گردن دارد. در اين فصل همچنين تحليلى در باره توبه انبيا و اوصيا و تحليل ديگرى در باره گونه‏هاى توبه آمده است.

فصل هفتم نيز به چند نمونه از دعاهايى اختصاص دارد كه از خاندان رسالت در باره توبه روايت شده‏اند.

تقدير و سپاس

از همه همكاران عزيز و بزرگوار در «پژوهشكده علوم و معارف حديث» و «مديريت آماده‏سازى كتاب» كه در پديد آوردن اين اثر و ساماندهى نهايى آن نقش داشته‏اند، صميمانه سپاس‏گزارم، بويژه فاضل گرامى جناب آقاى رسول افقى كه جمع‏آورى آيات و احاديث اين فرهنگ‏نامه با همكارى ايشان انجام شد، و حجج اسلام: هادى صادقى و عبد الهادى مسعودى كه به ترتيب، نگارش دو و يك بيان به قلم آنان انجام گرفت.

در باره اين فرهنگ‏نامه

فرهنگ‏نامه توبه، از جمله فرهنگ‏نامه‏هايى است كه با هدف تصحيح فرهنگ و تقويت ارزش‏هاى رفتارى، نگارش يافته است. با توجّه به اين كه قرآن، همه اهل ايمان را به توبه دعوت كرده،^۱ اين فرهنگ‏نامه از اهمّيت ويژه‏اى برخوردار است ؛ زيرا همگان نياز به توبه دارند، هر چند توبه از گناهان مختلف، متفاوت است.^۲

در درآمد اين فرهنگ‏نامه، توضيحى كوتاه در باره واژه‏شناسى «توبه» آمده و به كاربرد واژه «توبه» براى خداوند سبحان و انسان در فرهنگ قرآن و حديث، اشاره گرديده و حقيقت توبه، نياز همگان به توبه و مقصود از «توبه نصوح» تبيين شده است.

در متن كتاب نيز برجسته‏ترين ره‏نمودهاى قرآن و احاديث اسلامى در باره «توبه» در هفت فصل آورده شده است:

در فصل اوّل، معانى متعدّدى براى توبه بيان شده است، مانند: پافشارى نكردن بر انجام گناه، پشيمانى از گناه، اعتراف به گناه، تصميم‏گيرى جدّى براى تكرار نكردن گناه. در پايان فصل نيز معناى «توبه نصوح» تبيين شده است.

فصل دوم، به تبيين وجوب توبه و فضيلت آن، خرسندى خداوند سبحان از توبه بندگان، ارزش توبه كنندگان، ضرورت شتاب كردن در توبه و توبه دوباره، هشدار در باره امروز و فردا كردن و به تأخير انداختن توبه، و بر حذر داشتن از توبه دروغين، اختصاص دارد.

فصل سوم در باره پذيرفته شدن توبه است. مباحث مهمّ اين فصل،