27
فرهنگ نامه توبه

اين كه خداوند، او را پيش از استغفار كردن، بيامرزد، و هيچ بنده‏اى نيست كه خداوند به او نعمتى دهد و او آن را از جانب خدا بداند، مگر اين كه خداوند، او را پيش از آن كه سپاسش گويد، بيامرزد.۱

۲۲.امام كاظم عليه‏السلام ـ به ابن ابى عمير كه پرسيد: چگونه شفاعت، شامل حال مرتكبان گناهان كبيره مى‏شود، در حالى كه خداوند متعال مى‏فرمايد: «و جز براى كسى كه خدا بپسندد، شفاعت نمى‏كنند و خود از بيم او هراسان‏اند»۲ ؟ كسى كه مرتكب گناه كبيره شود، مورد پسند و رضايت خدا نيست؟ ـ: اى ابو احمد! هيچ مؤمنى نيست كه گناهى مرتكب شود، مگر اين كه از آن ناراحت و پشيمان گردد.
پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرموده است: «براى توبه، پشيمانى كافى است» و فرمود: «هر كس از كار نيك خود، خوش‏حال و از كار بدش ناراحت شود، او مؤمن است».
بنا بر اين، هر كس از گناهى كه مى‏كند، پشيمان نشود، مؤمن نيست و مستوجب شفاعت نيست و ستمكار است. خداوند متعال مى‏فرمايد: «براى ستمكاران، نه يارى است و نه شفاعت‏كننده‏اى كه شفاعتش پذيرفته شود»۳».۴

1.ما مِن عَبدٍ أذنَبَ ذَنبا فَنَدِمَ عَلَيهِ إلاّ غَفَرَ اللّه‏ُ لَهُ قَبلَ أن يَستَغفِرَ ، وما مِن عَبدٍ أنعَمَ اللّه‏ُ عَلَيهِ نِعمَةًفَعَرَفَ أنَّها مِن عِندِ اللّه‏ِ إلاّ غَفَرَ اللّه‏ُ لَهُ قَبلَ أن يَحمَدَهُ الكافي : ج ۲ ص ۴۲۷ ح ۸ ، بحارالأنوار : ج ۸۸ ص ۳۶ .

2.انبيا : آيه ۲۸ .

3.غافر : آيه ۱۸ .

4.لاِبنِ أبي عُمَيرٍ حينَ سَأَلَهُ : كَيفَ تَكونُ الشَّفاعَةُ لِأَهلِ الكَبائِرِ وَاللّه‏ُ تَعالى ذِكرُهُ يَقولُ :« وَ لاَ يَشْفَعُونَ إِلاَّ لِمَنِ ارْتَضَى وَ هُم مِّنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ » ، ومَن يَرتَكِبُ الكَبائِرَ لا يَكونُ مُرتَضىً ؟ : يا أبا أحمَدَ ، ما مِن مُؤمِنٍ يَرتَكِبُ ذَنبا إلاّ ساءَهُ ذلِكَ ونَدِمَ عَلَيهِ ، وقَد قالَ النَّبِيُ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: «كَفى بِالنَّدَمِ تَوبَةً» ، وقالَ عليه‏السلام : «مَن سَرَّتهُ حَسَنَتُهُ وساءَتهُ سَيِّئَتُهُ فَهُوَ مُؤمِنٌ» .
فَمَن لَم يَندَم عَلى ذَنبٍ يَرتَكِبُهُ فَلَيسَ بِمُؤمِنٍ ، ولَم تَجِب لَهُ الشَّفاعَةُ ، وكانَ ظالِما ، وَاللّه‏ُ تَعالى ذِكرُهُ يَقولُ : « مَا لِلظَّــلِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ وَ لاَ شَفِيعٍ يُطَاعُ » التوحيد : ص ۴۰۸ ح ۶ ، مشكاة الأنوار : ص ۵۶۶ ح ۱۹۰۴ .

فرهنگ نامه توبه
26

۱۵. امام على عليه‏السلام: پشيمانى از گناه، خود، نوعى آمرزش‏خواهى است.۱

۱۶.امام على عليه‏السلام: پشيمانىِ دل، گناه را مى‏پوشانَد و جرم را پاك مى‏كند.۲

۱۷.امام على عليه‏السلام: پشيمانى از گناه، گناه را محو مى‏كند.۳

۱۸.امام على عليه‏السلام: هر گاه گناهى كردى، از آن پشيمان باش.۴

۱۹.امام زين العابدين عليه‏السلام ـ از دعاى ايشان در بيان توبه و توبه‏خواهى ـ: بار خدايا! اگر پشيمانى، توبه‏اى به درگاه توست، من پشيمان‏ترينِ پشيمانانم و اگر ترك معصيت تو، بازگشتى به سوى توست، من نخستين بازگشت‏كنندگانم و اگر آمرزش‏خواهى، گناهان را مى‏ريزد، من از تو آمرزش مى‏خواهم.۵

۲۰.مشكاة الأنوار به نقل از امام صادق عليه‏السلام: «بنده، گناهى مى‏كند و آمرزيده مى‏شود». راوى گفت: چگونه؟ فرمود: «پيوسته از آن پشيمان است و برايش، طلب آمرزش مى‏كند تا اين كه آمرزيده مى‏شود».۶

۲۱.امام صادق عليه‏السلام: هيچ بنده‏اى نيست كه گناهى كند و از آن پشيمان شود، مگر

1.النَّدَمُ عَلَى الخَطيئَةِ استِغفارٌ (غرر الحكم : ج ۱ ص ۳۱۸ ح ۱۲۱۱ ، عيون الحكموالمواعظ : ص ۲۹ ح ۴۲۴) .

2.نَدَمُ القَلبِ يُكَفِّرُ الذَّنبَ ، ويُمَحِّصُ الجَريرَةَ غرر الحكم : ج ۶ ص ۱۷۵ ح ۹۹۷۳ ، عيونالحكم والمواعظ : ص ۴۹۸ ح ۹۱۷۱ .

3.النَّدَمُ عَلَى الخَطيئَةِ يَمحوها (غرر الحكم : ج ۱ ص ۲۲۵ ح ۸۹۴ ، عيون الحكموالمواعظ : ص ۳۱ ح ۵۲۷) .

4.إذا قارَفتَ ذَنبا فَكُن عَلَيهِ نادِما (غرر الحكم : ج ۳ ص ۱۳۲ ح ۴۰۴۵ ، عيون الحكموالمواعظ : ص ۱۳۴ ح ۳۰۳۱) .

5.اللّهُمَّ إن يَكُنِ النَّدَمُ تَوبَةً إلَيكَ فَأَنَا أندَمُ النّادِمينَ ، وإن يَكُنِ التَّركُ لِمَعصِيَتِكَ إنابَةً فَأَنَا أوَّلُالمُنيبينَ ، وإن يَكُنِ الاِستِغفارُ حِطَّةً لِلذُّنوبِ فَإِنّي لَكَ مِنَ المُستَغفِرينَ الصحيفة السجاديّة : ص ۱۲۸ الدعاء ۳۱ .

6.إنَّ العَبدَ لَيُذنِبُ الذَّنبَ فَيُغفَرُ لَهُ . قالَ [الرّاوي] : قُلتُ : فَكَيفَ ذاكَ ؟ قالَ : لا يَزالُ نادِما عَلَيهِمُستَغفِرا مِنهُ حَتّى يُغفَرَ لَهُ مشكاه‏الأنوار : ص ۲۰۰ ح ۵۲۵ .

  • نام منبع :
    فرهنگ نامه توبه
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ رسول افقي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8269
صفحه از 239
پرینت  ارسال به