103
فرهنگ نامه توبه

زره [زرّين]خودت به بلندى مى‏افكنيم تا براى كسانى كه پس از تو مى‏آيند، نشانه‏اى باشى». فرعون از سر تا پا خودش را در آهن پوشانده بود. چون غرق شد، خداوند، پيكرش را بر بلندايى از زمين انداخت تا براى آيندگان، نشانه‏اى [و درس عبرتى] باشد و او را با وجود پيكرى سنگين از آهن بر بلندايى از زمين ببينند، در صورتى كه شى‏ء سنگين در آب فرو مى‏رود و ته‏نشين مى‏شود نه اين كه بالا بيايد، و اين، معجزه و نشانه‏اى بود.
به علّت ديگرى هم خداوند عز و جل فرعون را غرق كرد، و آن اين است كه چون در آستانه غرق شدن قرار گرفت، از موسى عليه‏السلام كمك خواست، نه از خدا، و خداى عز و جل به موسى عليه‏السلام وحى فرمود كه: "اى موسى! به فرعون كمك نكردى، چون تو او را نيافريدى. اگر از من كمك خواسته بود، كمكش مى‏كردم"».۱

ر. ك: ص ۸۱ (پذيرفته شدن توبه تا واپسين دم زندگى).

1.قُلتُ لِأَبِي الحَسَنِ عَلِيِّ بنِ موسَى الرِّضا عليه‏السلام : لِأَيِّ عِلَّةٍ أغرَقَ اللّه‏ُ عز و جلفِرعَونَ وقَد آمَنَ بِهِ وأَقَرَّبِتَوحيدِهِ ؟
قالَ : لِأَ نَّهُ آمَنَ عِندَ رُؤيَةِ البَأسِ ، وَالإِيمانُ عِندَ رُؤيَةِ البَأسِ غَيرُ مَقبولٍ ، وذلِكَ حُكمُ اللّه‏ِ تَعالى فِي السَّلَفِ وَالخَلَفِ ، قالَ اللّه‏ُ عز و جل : «فَلَمَّا رَأَوْاْ بَأْسَنَا قَالُواْ ءَامَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ وَ كَفَرْنَا بِمَا كُنَّا بِهِ مُشْرِكِينَ * فَلَمْ يَكُ يَنفَعُهُمْ إِيمَـنُهُمْ لَمَّا رَأَوْاْ بَأْسَنَا »، وقالَ عز و جل : «يَوْمَ يَأْتِى بَعْضُ ءَايَـتِ رَبِّكَ لاَ يَنفَعُ نَفْسًا إِيمَـنُهَا لَمْ تَكُنْ ءَامَنَتْ مِن قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِى إِيمَـنِهَا خَيْرًا » ، وهكَذا فِرعَونُ لَمّا أدرَكَهُ الغَرَقُ قالَ : «ءَامَنتُ أَنَّهُ لاَ إِلَـهَ إِلاَّ الَّذِى ءَامَنَتْ بِهِ بَنُواْ إِسْرَ ءِيلَ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ» ، فَقيلَ لَهُ : «ءَآلْـٔـنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَ كُنتَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ * فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ ءَايَةً» ، وقَد كانَ فِرعَونُ مِن قَرنِهِ إلى قَدَمِهِ فِي الحَديدِ وقَد لَبِسَهُ عَلى بَدَنِهِ ، فَلَمّا اُغرِقَ ألقاهُ اللّه‏ُ عَلى نَجوَةٍ مِنَ الأَرضِ بِبَدَنِهِ لِيَكونَ لِمَن بَعدَهُ عَلامَةً ، فَيَرَونَهُ مَعَ تَثَقُّلِهِ بِالحَديدِ عَلى مُرتَفَعٍ مِنَ الأَرضِ ، وسَبيلُ الثَّقيلِ أن يَرسُبَ ولا يَرتَفِعَ وكانَ ذلِكَ آيَةً وعَلامَةً .
ولِعِلَّةٍ اُخرى أغرَقَ اللّه‏ُ عز و جل فِرعَونَ ؛ وهِيَ أنَّهُ استَغاثَ بِموسى لَمّا أدرَكَهُ الغَرَقُ ولَم يَستَغِث بِاللّه‏ِ ، فَأَوحَى اللّه‏ُ عز و جل إلَيهِ : يا موسى ، لَم تُغِث فِرعَونَ لِأَ نَّكَ لَم تَخلُقهُ ، ولَوِ استَغاثَ بي لَأَغَثتُهُ عيون أخبار الرضا عليه‏السلام : ج۲ ص۷۷ ح۷ ، علل الشرائع : ص۵۹ ح۲ .


فرهنگ نامه توبه
102

۱۷۲. عيون أخبار الرضا عليه‏السلامـ به نقل از ابراهيم بن محمّد هَمْدانى ـ: به ابوالحسن على بن موسى الرضا عليه‏السلام گفتم: به چه علّت خداوند عز و جل فرعون را با آن كه به او ايمان آورد و به يگانگى‏اش اعتراف نمود، غرق كرد؟
فرمود: «چون او زمانى ايمان آورد كه عذاب را ديد و ايمان آوردن به هنگام ديدن عذاب، پذيرفته نمى‏شود و اين، حكم خداوند متعال در باره گذشتگان و آيندگان است. خداى عز و جل فرموده است: «چون عذاب ما را ديدند، گفتند: به خداى يگانه ايمان آورديم و به آنچه با او شريك مى‏گردانيديم، كافريم؛ ولى هنگامى كه عذاب ما را مشاهده كردند، ديگر ايمانشان براى آنها سودى ندارد»۱ و فرموده است: «روزى كه پاره‏اى از نشانه‏هاى پروردگارت [پديد] آيد، كسى كه قبلاً ايمان نياورده يا خيرى در ايمان آوردن خود به دست نياورده، ايمان آوردنش سود نمى‏بخشد»۲. فرعون هم زمانى كه در آستانه غرق شدن قرار گرفت، گفت: «ايمان آوردم كه خدايى جز آن كه فرزندان اسرائيل به او ايمان آورده‏اند، نيست و من از تسليم شدگانم» ؛ ولى به او گفته شد: «اكنون؟ در حالى كه پيش از اين، نافرمانى مى‏كردى و از تباهكاران بودى. پس، امروز تو را با

1.غافر : آيه ۸۴ و ۸۵ .

2.انعام : آيه ۱۵۸ .

  • نام منبع :
    فرهنگ نامه توبه
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ رسول افقي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8241
صفحه از 239
پرینت  ارسال به