339
فرهنگ‌نامه جمعه

۳۹۳.سنن ابی داودـ به نقل از حَکم حَزن کُلَفی ـ: من یکی از هفت یا نُه نفری بودم که به دیدار پیامبر صلی الله علیه و آله رفتیم... چند روزی در آن جا اقامت کردیم و همراه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به نماز جمعه حاضر شدیم. ایشان در حالی که به عصا یا کمانی تکیه داده بود، ایستاد و خدا را سپاس گزارد و با سخنانی کوتاه و دلچسب و خجسته، او را ثنا گفت و سپس فرمود: "ای مردم! شما از انجام دادن همه آنچه به شما فرمان داده شده، برنمی‏آیید یا انجام نخواهید داد؛ امّا [دست‏کم در آن مقدار که انجام می‏دهید] در پىِ درستى و استوارى باشيد و [در اين صورت‏،] بر شما مژده باد!”.

۸/۲

خطبه‏های امام علی علیه السلام

۳۹۴.مصباح المتهجّد ـ به نقل از جابر از امام باقر علیه السلام ـ: امیر مؤومنان علیه السلام در روز جمعه خطبه خواند و فرمود: "ستايش، خداى را که صاحب قدرت و سلطنت، و مِهرورز و بنده‏نواز است. او را بر پياپى بودن نعمت‏هايش مى‏ستايم، و از عذاب و کيفرها به او پناه مى‏برم و برای مخالفت با منکران و دشمنی با بیهوده‏گران و اقرار کردن به این که او پروردگار جهانیان است، گواهی می‏دهم که معبودى جز خدا نيست. يگانه است و بى‏شريک. گواهى مى‏دهم که محمّد، بنده و فرستاده اوست. او را در پی فرستادگان قرار داد و پیامبران را با او به پایان بُرد و وی را مایه رحمت جهانیان برانگیخت. درود خدا بر او و همه خاندانش باد! درود فرستادن به او را لازم ساخت و جایگاهش را نزد خود بزرگ داشت و شایسته و فراوان به وی نیکی کرد. بندگان خدا! سفارش می‏کنم شما را به پروا کردن از خدایی که پاداشتان به دست اوست و بازگشتتان به سوى او. پس بدان (پرهیزگاری) بشتابید، پيش از مرگی که نه دژی استوار شما را از آن رهایی می‏بخشد و نه به سرعت گریختن؛ زیرا وارد‌شونده‏ای فرود آینده و واقع شونده‏ای شتابنده است، هر چند آرزو، دراز باشد و مهلت به طول انجامد. هر چه آمدنى است، نزديک است و هر که براى خود زمینه فراهم کرده باشد، [به مقصود خود] می‏رسد. رحمت خدا بر شما! امروز برای روز مرگتان توشه برگیرید و از بیم شبیخونِ دردناک مرگ ناگهانی بهراسید؛ زیرا کیفر الهی، بزرگ و عذاب او درد‌آور است؛ آتشی شعله‏ور و جانی گرفتار کیفر و نوشیدنی‏ای متعفّن و گرزهايى آهنين [براى عذاب]. خداوند، ما و شما را از آتش [جهنّم] پناه دهد و همنشینی با نیکان را روزیِ ما و شما فرماید و از ما و شما همگی درگذرد؛ که او بخشنده‏ای مهربان است. بی‏تردید، نیکوترین سخن و رساترین موعظه، کتاب خداست”.
سپس [امام] به خدا پناه بُرد [و اعوذ بالله... بر زبان آورد] و سوره عصر را خواند و سپس فرمود: "خداوند ما و شما را از کسانی قرار دهد که رحمتش آنها را فرا می‏گیرد و گذشت و مهربانی‏اش شاملشان می‏شود. برای خود و شما از خداوند، آمرزش می‏طلبم”.
سپس اندکی نشست. آن گاه برخاست و فرمود: "ستايش، خداى را که در عين بلندمرتبگى، نزديک است و در عين نزديکى، بلندمرتبه، و هر چيزى در برابر شُکوه او خاکسار است، و هر چيزى در برابر عزّت او سر تسليم دارد، و هر چيزى در برابر قدرت او خاضع است. او را مى‏ستايم، در حالى که از گزاردن حقيقتِ ستايش او ناتوانم، و به او ايمان دارم و به پروردگارى‏اش معترفم، و از او کمک مى‏جويم و خواهان نگهدارى او هستم، و بر او توکل مى‏کنم و کارم را به او وا مى‏گذارم.
گواهى می‏دهم که معبودی جز خدای يگانه بى‏همتا نيست؛ خدايى يگانه، يکتا، تنها، بى‏نياز، و تک که همدم و فرزندی برنگرفته است. گواهی می‏دهم که محمّد، بنده برگزیده او و فرستاده منتخب او و امينِ مورد پسند اوست. او را به حق، بشارت‌دهنده و ترساننده فرستاد و به اذن خدا فراخوانِ به سوی او و چراغی فروزنده. او پیام را رساند و امانت را ادا کرد و خیر امّت را خواست و بندگی خدا کرد تا آن‏گاه که يقين (مرگ) به سراغش آمد. درود خدا بر او در میان پیشینیان و درود خدا بر او در میان پسینیان و درود خدا بر او در روز جزا! بندگان خدا! شما را به تقوای الهی و فرمان‏پذیری از او و پرهیز از نافرمانی‏اش سفارش می‏کنم؛ زیرا آن که از خدا و فرستاده اش فرمان بَرَد، بی‏تردید به رستگاری بزرگی دست یافته و هر که از خدا و فرستاده اش نافرمانی کند، به یقین در گم‌راهیِ شدیدی گرفتار آمده و آشکارا زیانکار شده است. خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‏فرستند. اى مؤمنان! بر او درود فرستيد و به شايستگى [بر وی] سلام کنيد. خدایا! برترین درودهای خود را به پیامبران و اولیایت نثار محمّد، بنده و فرستاده‏ات فرما”.


فرهنگ‌نامه جمعه
338

۳۹۳.سنن أبي داود عن الحكم حَزن الكُلَفيّ: وَفَدتُ إلىٰ رَسولِ اللّهِ‏ صلی الله علیه و آله سابِعَ سَبعَةٍ أو تاسِعَ تِسعَةٍ... فَأَقَمنا بِها أيّاماً، شَهِدنا فيهَا الجُمُعَةَ مَعَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله، فَقامَ مُتَوَكِّئاً عَلىٰ عَصاً أو قَوسٍ، فَحَمِدَ اللّهَ‏ وأثنىٰ عَلَيهِ كَلماتٍ خَفيفاتٍ طَيِّباتٍ مُبارَكاتٍ، ثُمَّ قالَ:
أيُّهَا النّاسُ! إنَّكُم لَن تُطيقوا أو لَن تَفعَلوا كُلَّ ما اُمرِتُم بِهِ، ولٰكِن سَدِّدوا وأبشِروا۱.

۸/۲

خُطَبُ الإِمامِ عَليٍّ علیه السلام

۳۹۴.مصباح المتهجّد عن جابر عن الإمام الباقر علیه السلام خَطَبَ أمیرُ المُؤمنین علیه السلام یَومَ جُمُعَةٍ فَقال: "الحَمدُ لِلّهِ‏ ذِي القُدرَةِ وَالسُّلطانِ، وَالرَّأفَةِ وَالاِمتِنانِ، أحمَدُهُ عَلىٰ تَتابُعِ النِّعَمِ، وأعوذُ بِهِ مِنَ العَذابِ وَالنِّقَمِ. وأشهَدُ أن لا إلٰهَ إلّا اللّهُ‏ وَحدَهُ لا شَريكَ لَهُ، مُخالَفَةً لِلجاحِدينَ، ومُعانَدَةً لِلمُبطِلينَ، وإقراراً بِأَنَّهُ رَبُّ العالَمينَ. وأشهَدُ أنَّ مُحَمَّداً عَبدُهُ ورَسولُهُ، قَفّىٰ بِهِ المُرسَلينَ، وخَتَمَ بِهِ النَّبيّينَ، وبَعَثَهُ رَحمَةً لِلعالَمينَ، صَلَّى اللّهُ‏ عَلَيهِ وعَلىٰ آلِهِ أجمَعينَ، فَقَد أوجَبَ الصَّلاةَ عَلَيهِ، وأكرَمَ مَثواهُ لَدَيهِ، وأجمَلَ إحسانَهُ إلَيهِ.
اُوصيكُم عِبادَ اللّهِ‏ بِتَقوَى اللّهِ‏ الَّذي هُوَ وَليُّ ثَوابِكُم، وإلَيهَ مَرَدُّكُم ومآبكم، فَبادِروا بِذٰلِكَ قَبلَ المَوتِ الَّذي لا يُنجيكُم مِنهُ حِصنٌ مَنيعٌ، ولا هَربٌ سَريعٌ، فَإِنَّهُ وارِدٌ نازلٌ، وواقِعٌ عاجِلٌ، وإن تطاوَلَ الأَمَلُ وامتَدَّ المَهَلُ، وكُلُّ ما هُوَ آتٍ قَريبٌ، ومَن مَهَّدَ لِنَفسِهِ فَهُوَ المُصيبُ. تَزَوَّدَوا رَحِمَكُمُ اللّهُ‏ اليَومَ لِيَومِ المَماتِ، وَاحذَروا أليمَ هَولِ البَياتِ، فَإِنّ عِقابَ اللّهِ‏ عَظيمٍ، وعَذابُهُ أليمٌ، نارٌ تَلهَّبُ، ونَفسٌ تُعَذَّبُ، وشَرابٌ مِن صَديدٍ، ومَقامِعُ مِن حَديدٍ، أعاذَنَا اللّهُ‏ وإيّاكُم مِنَ النّارِ، ورَزَقَنا وإيّاكُم مُرافَقَةَ الأَبرارِ، وغَفَرَ لَنا ولَكُم جَميعاً إنَّهُ هُوَ الغَفورُ الرَّحيمُ. إنَّ أحسَنَ الحَديثِ وأبلَغَ المَوعِظَةِ كِتابُ اللّهِ‏”.
ثُمَّ تَعَوَّذَ بِاللّهِ‏، وقَرَأَ سورَةَ العَصرِ، ثُمَّ قالَ: "جَعَلَنَا اللّهُ‏ وإيّاكُم مِمَّن تَسَعُهُم رَحمَتُهُ، ويَشمُلُهم عَفوُهُ ورَأفَتُهُ، وأستَغفَرُ اللّهَ‏ لي ولَكُم”.
ثُمَّ جَلَسَ يَسيراً ثُمَّ قامَ، فَقالَ: "الحَمدُ لِلّهِ‏ الَّذي دَنا في عُلُوِّهِ، وعَلا في دُنُوِّهِ، وتَواضَعَ كلّ شَيءٍ لِجَلالِهِ، وَاستَسلَمَ كُلُّ شَيءٍ لِعِزَّتِهِ، وخَضَعَ كُلُّ شَيءٍ لِقُدرَتِهِ، وأحمَدُهُ مُقَصِّراً عَن كُنهِ شُكرِهِ، وأُومِنُ بِهِ إذعاناً لِرُبوبِيَّتِهِ وأستَعينُهُ طالِباً لِعِصمَتِهِ، وأتَوَكَّلُ عَلَيهِ مُفَوِّضاً إلَيهِ. وأشهَدُ أن لا إلٰهَ إلَّا اللّهُ‏ وَحدَهُ لا شَريكَ لَهُ إلٰهاً واحِداً أحَداً فَرداً صَمَداً وتَراً لم يَتَّخِذ صاحِبَةً ولا وَلَداً. وأشهَدُ أنَّ مُحَمَّداً عَبدُهُ المُصطَفىٰ، ورَسولُهُ المُجتَبىٰ، وأمينُهُ المرتَضىٰ، أرسَلَهُ بِالحَقِّ بَشيراً ونَذيراً وداعِياً إلَيهِ بِإِذنِهِ وسِراجاً مُنيرا، فَبَلَّغَ الرِّسالَةَ وأدَّى الأَمانَةَ ونَصَحَ الاُمَّةَ، وعَبَدَ اللّهَ‏ حَتّىٰ أتاهُ اليَقينُ، فَصَلَّى اللّهُ‏ عَلَيهِ فِي الأَوَّلينَ، وصَلَّى اللّهُ‏ عَلَيهِ فِي الآخَرينَ وصَلَّى اللّهُ عَلَيهِ يَومَ الدّينِ. اُوصيكُم عِبادَ اللّهِ‏ بِتَقوَى اللّهِ‏ وَالعَمَلِ بِطاعَتَهِ وَاجتِنابِ مَعصِيَتَهَ، فَإِنَّهُ مَن يُطِعِ اللّهَ‏ ورَسولَهُ فَقَد فازَ فَوزاً عَظيماً، ومَن يَعصِ اللّهَ‏ ورَسولَهُ فَقَد ضَلَّ ضَلالاً بَعيداً وخَسِرَ خُسراناً مُبيناً، (إِنَّ ٱللَّهَ وَ مَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِىِّ يَا أَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيمًا) اللهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ عَبدِكَ ورَسولِكَ أفضَلَ صَلَواتِكَ عَلىٰ أنبِيائِكِ وأولِيائِكَ”.۲

1.. سنن أبي داود: ج۱ ص۲۸۷ ح۱۰۹۶، مسند ابن حنبل: ج۶ ص۲۵۹ ح۱۷۸۷۴، السنن الکبری: ج۳ ص۲۹۲ ح۵۷۵۰، المعجم الكبير: ج۳ ص۲۱۳ ح۳۱۶۵، تهذیب الکمال: ج۷ ص۹۳ الرقم۱۴۲۵ کلّها نحوه، الدرّ المنثور: ج۸ ص۱۸۷.

2.. مصباح المتهجّد: ص۳۸۴ ح۵۱۰ ـ ۵۱۲ عن جابر الجعفي(، المصباح للکفعمي: ص۹۴۱ ولیس فیه ذیله من «ثمّ جلس یسیراً»، بحار الأنوار: ج۸۹ ص۲۳۴ ح۶۷.

  • نام منبع :
    فرهنگ‌نامه جمعه
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ مرتضي خوش نصيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22749
صفحه از 407
پرینت  ارسال به