۷/۳

حلقه کردن دست‌ها به دور ساق پاها

۳۸۵.سنن ابی داوودـ به نقل از معاذ بن انس جُهَنی ـ: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از حلقه کردن دست‌ها به دور ساق پاها در روز جمعه وقتی که امام خطبه می‏خواند، نهی فرمود.

نکته: روایتی که مضمون آن، کراهت حلقه کردن دست‌ها دور ساق پاها (حبوه) در نماز جمعه است، از طریق شیعه به ما نرسیده است. از این رو، در جوامع فقهی شیعه همچون جواهر و حدائق نیز ذکری از آن به میان نیامده است، جز آن که علّامه مجلسی ـ رضوان الله‏ تعالى عليه ـ در کتاب بحار الأنوار از رساله جمعه شهید ثانی چنین نقل می‏کند:

"از پیامبر صلی الله علیه و آله نهی از حلقه کردن دست‌ها دور ساق پاها در زمان خطبه خواندن، روایت شده است و گفته شده: زیرا چنین حالتی باعث خواب‏آلودگی می‌شود و در نتیجه، وضوی نمازگزار در معرض باطل شدن قرار می‏گیرد و مانع گوش دادن به خطبه می‏شود”.

ناگفته نماند این روایات اهل سنّت با آنچه شیعه در ناشایست بودن کسالت نمازگزار نقل کرده، هماهنگ است، یا با روایاتی که مضمون آنها وجوب بزرگداشت و حرمت نهادن به محضر خدای سبحان است که از آنها می‏توان کراهت این حالت خاصّ نشستن را به جهت ناسازگاری با تعظیم مقام الهی، استشمام کرد.

۷/۴

سخن گفتن هنگام خطبه امام

۳۸۶.امام على علیه السلام: پيامبر خدا از حرف زدن در روز جمعه، زمانى که امام خطبه مى‏خواند، نهى فرمود. هر کس که چنین کند، مرتکب کار لغوی شده و هر کس که دچار کار لغو شود، نماز جمعه‏ای [پذیرفته] برای او نیست.

۷/۳

الحَبَوة

۳۸۵.سنن أبي داود عن مُعاذ بن أنس الجُهَنيّ: إنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله نَهىٰ عَنِ الحَبوَةِ^۱ يَومَ الجُمُعَةِ وَالإِمامُ يَخطُبُ^۲.

نکتة: لایخفی أنّه ما وصل إلينا من طريق الشيعة رواية تدلّ على كراهة الحبوة في صلاة الجمعة. فلأجله ما وجدنا لها ذكرا في جوامعهم الفقهيّة، كالجواهر والحدائق إلّا أنّ المجلسي ـ رضوان اللّه‏ تعالى عليه ـ نقل في البحار عن رسالة الجمعة للشهيد الثاني ؛ العبارة التالية:
"روي عن النبيّ صلی الله علیه و آله: النهي عن الاحتباء وقت الخطبة. قيل: والمعنيّ فيه: أنّ الحبوة تجلب النوم فتعرض طهارته للنقض ويمنع من استماع الخطبة”^۳.
ثمّ لا يخفى أنّ ما رواه بعض محدثی اهل السنّة من كراهتها يوافق ما ورد من طريق الشيعة في ما لا ينبغي للمصلّي من الكسل، أو ما ورد في وجوب تعظيم اللّه‏ وتوقيره الذي يستشمّ منه کراهة الجلوس بهذه الهيئة بين يدي اللّه‏ تعالى، لمنافاته التعظيمَ.

۷/۴

التّکَلُّمُ حینَما یَخطُبُ الإِمامُ

۳۸۶.الإمام عليّ علیه السلام: نَهىٰ [رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله] عَنِ الكَلامِ يومَ الجُمُعَةِ وَالإمامُ يَخطُبُ، فَمَن فَعَلَ ذٰلِكَ فَقَد لَغا، ومَن لَغا فلا جُمُعَةَ لَهُ ^۴.