خطبه متعارف و دو رکعت نماز. در ميان فقیهان کهن، ابو الصلاح حلبى در کتاب الکافى فی الفقه^۱ و ابن زُهره در کتاب غنية النزوع^۲ و از فقيهان معاصر، آيات عظام: گلپايگانى،^۳ سيستانى،^۴ بهجت،^۵ صافى^۶ و مکارم،^۷ اين نظريه را پذيرفته‏اند.^۸

قابل توجّه امامان جمعه

با عنايت به اختلاف نظر مراجع تقليد در باره آخر وقت نماز جمعه، و با توجّه اين که مرجع تقليد کسانى که در نماز جمعه شرکت مى‏کنند، متفاوت است، نکته مهم و شایان توجّه براى امامان محترم جمعه اين است که نماز جمعه را به گونه‏اى برپا کنند که مطابق فتواى همه مراجع کنونی، صحيح باشد، و بدين منظور، فتواى مراجعى را که وقت نماز جمعه را محدود مى‏دانند، معيار قرار دهند. در غير اين صورت، لازم است اعلام شود تا کسانى که مقلّدِ این دسته از مراجع هستند نماز ظهر را نيز بخوانند. افزون بر اين، کوتاه کردن خطبه سنت اسلامی است که در مباحث بعدى خواهد آمد.^۹

اين نظريه، از سوی علامهٔ مجلسى و پدر او، مطرح شده و از فقيهان کنونی، امام خمينى و آية الله‏ فاضل لنکرانى^۱ آن را پذيرفته‏اند. البته امام می‌نویسد:

احتياطْ آن است که خواندن نماز جمعه از اول وقت تأخير نيفتد و اگر تأخير افتاد، احتياطْ آن است که نماز ظهر را انتخاب کنند، گرچه بعيد نيست که وقت نماز جمعه تا برگشتن دوپا از سايه اشخاص متعارف مردم، امتداد داشته باشد.^۲

۴. وقت نماز جمعه، از اوّل زوال تا يک ساعت است. ظاهراً اين فتوا براى اوّلين بار، از سوی يکى از فقهاى قرن سوم معروف به "جُعفى” که در کتب رجال به عنوان "الصابونى” معرفى شده، صادر گرديد، و در ميان فقيهان معاصر، آية الله‏ محمّد‌على اراکى^۳ و آية الله‏ شبيرى زنجانى،^۴ اين نظريه را پذيرفته‏اند با اين تفاوت که بر اساس فتواى آية الله‏ اراکى، معيار، ساعت نجومى يعنى شصت دقيقه است؛^۵ امّا بر پايه نظريه آية الله‏ زنجانى،^۶ معيار، ساعت معوَّج است؛ يعنى یک دوازدهم روز، که بنا بر نظر ايشان وقت نماز جمعه در فصل‏هاى مختلف، متفاوت است. مثلاً در کوتاه‏ترين روزهاى سال، وقت نماز جمعه حدود پنجاه دقيقه مى‏شود و در بلندترين روزهاى سال، وقت نماز جمعه، حدود يک ساعت و پانزده دقيقه^۷.

۵. وقت نماز جمعه به اندازه خودِ عمل است؛ يعنى به قدر خواندن دو