193
فرهنگ‌نامه جمعه

فصل نخست : آغاز تشریع نماز جمعه

۱/۱

نماز جمعه پیش از هجرت

۲۰۶.الدر المنثورـ به نقل از ابن عبّاس ـ: پیامبر صلی الله علیه و آله پیش از آن که هجرت کند، اجازه یافت تا نماز جمعه برپا کند؛ امّا در مکّه توان برگزاری نماز جمعه را نیافت. پس به مصعب بن عُمَیر نوشت: "امّا بعد، بنگر روزی را که یهود در آن زبور را [به آواز] بلند می‏خوانند. زنان و فرزندانتان را گرد هم آورید و ظهر هنگام در روز جمعه، با دو رکعت نماز به خداوند تقرب جویید”.
او (مصعب) نخستین کسی است که نماز جمعه برگزار کرد، تا آن که پیامبر صلی الله علیه و آله به مدینه آمد و بعد از زوال ظهر، نماز جمعه خواند و آن را آشکار ساخت.

۲۰۷.المعجم الأوسطـ به نقل از ابو مسعود انصاری ـ: نخستین مهاجری که به مدینه آمد، مصعب بن عُمَير بود و او نخستین کسی است که در آن جا در روز جمعه، نماز جمعه بر پا کرد. وی پیش از هجرت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله مسلمانان را گرد آورد وبرای آنان نماز [جمعه] خواند.

۲۰۸.السنن الکبریـ به نقل از زُهری ـ: به ما خبر رسیده است که نخستین جمعه‏ای که نماز جمعه خوانده شد، در مدینه و پیش از آمدن پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به آن جا بود. نماز جمعه را مصعب بن عمیربا مسلمانان برگزار کرد.


فرهنگ‌نامه جمعه
192

الفصل الأول : بِدایِةُ تَشریعِ صَلاةِ الجُمُعَةِ

۱/۱

صَلاةُ الجُمُعَةِ قَبلَ الهِجرَةِ

۲۰۶.الدرّ المنثور عن ابن عَبّاسٍ: أُذِنَ النَّبيُّ صلی الله علیه و آله الجُمُعَةَ۱ قَبلَ أن يُهاجِرَ ولَم يَستَطِع أن يُجَمِّعَ بِمَكَّةَ، فَكَتَبَ إلىٰ مُصعَبِ بنِ عُمَيرٍ: أما بَعدُ، فَانظُرِ اليَومَ الَّذي تَجهَرُ فيهِ اليَهودُ بِالزَّبورِ فَاجمَعوا نِساءَكُم وأبناءَكُم، فَإِذا مالَ النَّهارُ عَن شَطرِهِ عِندَ الزَّوالِ مِن يَومِ الجُمُعَةِ فَتَقَرَّبوا إلَى اللّهِ بِرَكعَتَينِ.
قالَ: فَهُوَ أوَّلُ مَن جَمَّعَ، حَتّىٰ قَدِمَ النَّبيُّ صلی الله علیه و آله المَدينَةَ فَجَمَّعَ بَعدَ الزَّوالِ مِنَ الظهَرَ وأظهَرَ ذٰلِكَ.۲

۲۰۷.المُعجَم الأَوسَط عن أبي مسعودٍ الأَنصاري: أوَّلُ مَن قَدِمَ مِنَ المُهاجِرينَ المَدينَةَ مُصعَبُ بنُ عُمَيرٍ، وهُوَ أوَّلُ مَن جَمَّعَ بِها يَومَ الجُمُعَةِ، جَمَّعَّهُم قَبلَ أن يَقدمَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله فَصَلّیٰ بِهِم.۳

۲۰۸.السنن الکبری عن الزُّهري: بَلَغَنا أنَّ أوَّلَ ما جُمِّعَتِ الجُمُعَةُ بِالمَدينَةِ قَبلَ أن يَقدَمَها رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله، فَجَمَّعَ بِالمُسلِمينَ مُصعَبُ بنُ عُمَيرٍ.۴

1.. في بعض المصادر: «بالجمعة».

2.. الدرّ المنثور: ج۸ ص۱۵۹ نقلاً عن الدارقطني، الطبقات الكبرى: ج۳ ص۱۱۸، النهاية في غریب الحدیث: ج۲ ص۳۰۹، سبل الهدی والرشاد: ج۳ ص۳۳۴، تفسیر الآلوسي: ج۲۸ ص۱۰۰ کلّها نحوه.

3.. المعجم الأوسط: ج۶ ص۲۴۱ ح۶۲۹۴، المعجم الکبیر: ج۱۷ ص۲۶۷ ح۷۳۳، الأوائل للطبراني: ص۵۶ ح۲۸ وفیه صدره إلی «مصعب بن عمیر»، تفسیر الآلوسي: ج۲۸ ص۱۰۰ وفیه «اثنا عشر رجلأ» بدل «فصلّی بهم»، الأوائل للشیباني: ص۲۷ ح۴۷، مجمع الزوائد: ج۲ ص۳۹۴ ح۳۰۷۶.

4.. السنن الكبرى: ج۳ ص۲۷۸ ح۵۷۰۲، معرفة السنن والآثار: ج۲ ص۴۶۵ ذیل ح۱۶۶۹، حلية الأولياء: ج۱ ص۱۰۷ الرقم۱۲، تفسیر القرطبي: ج۱۸ ص۹۸، عیون الأثر: ج۱ ص۲۰۸.

  • نام منبع :
    فرهنگ‌نامه جمعه
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ مرتضي خوش نصيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22651
صفحه از 407
پرینت  ارسال به