آداب روز جمعه

بر پایه آنچه در متن این فرهنگ‌نامه آمده، آداب روز جمعه را می‏توان در قالب برنامه‏های پنج‌گانه زیر تنظیم کرد:

۱. برنامه فرهنگی و دانش‏افزایی

به استقبال جمعه رفتن و فراهم کردن مقدّمات بهره‏گیری از آن، ازطریق اهمیت دادن فوق العاده به این روز و به فعلیت رساندن ظرفیت‏های تربیتی آن، ره‌نمودی دینی است که در برنامه زندگی مؤمنان بیداردل، گنجانده شده و تلاش شده است تا با تأکید و نهادینه کردن این فرهنگ، از هدر رفتن فرصت گران‌بهای جمعه، جلوگیری شود. ترویج این فرهنگ ‏متداول میان یاران شایسته پیامبر صلی الله علیه و آله ـ که با مدیریت زمان برای بهره‏گیری از برکات جمعه و بویژه نماز جمعه، پیشاپیش، خود را آماده می‏کردند ـ،^۱ کمک کردن به رشد و ارتقای فرهنگی جامعه اسلامی است. نماز جمعه‏ای که می‏توان به عنوان نمودی کارآمد از دکترین حیات‏بخش اسلام ناب یعنی "درهم‌تنیدگی عبادت و سیاست” آن را به فرهیختگان حقیقتجویِ جهان معاصر شناساند.

امّا نیمه دوم این برنامه، تلاش برای تقویت معرفت دینی در روز جمعه است. اهمیت این موضوع، به حدّی است که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می‏فرماید:

اُفٍّ لِرَجُلٍ لا يُفَرِّغُ نَفسَهُ في كُلِّ جُمُعَةٍ لِأَمرِ دينِهِ، فَيَتَعاهَدَهُ ويَسأَلَ عَن دينِهِ.^۲

ألفَ مَرَّةٍ، وفي سائِرِ الأَيّامِ مِئَةَ مَرَّةٍ.^۱

از جمله سنّت‏ها]و آیین‏های دینی[آن است که بر محمّد و خاندانش در هر روز جمعه، هزار‌بار و در دیگر روزها صد‌بار درود بفرستی.

۴. زیارت کردن امام حسین علیه السلام

افزون بر سفارش عام به زیارت سالار شهیدان ابا عبد الله الحسین علیه السلام به عنوان یکی از بهترین جلوه‏های اُنس با ایشان، شاید هیچ زمانِ پُر‌فضیلت و ویژه‏ای نباشد که به طور خاص به زیارت امام حسین علیه السلام در آن سفارش نشده باشد. شب و روز جمعه نیز به عنوان اوقاتی پُر‌ارج و با‌فضیلت، از آن جمله‏اند.^۲ بویژه که بر پایه احادیث صادر شده از خاندان رسالت، در شب‏های جمعه، ارواح انبیا و اوصیای الهی به زیارت امام حسین علیه السلام مشرّف می‏شوند.^۳

۵. شب‌زنده‏داری

شب‌زنده‌داریِ شب جمعه نیز برای کسانی که تواناییِ آن را دارند، فراوان سفارش شده و حدیث معروف حکایت شده از صدّیقه کبرا فاطمه زهرا۳ در باره دعا کردن برای همسایگان، مربوط به شب جمعه است.^۴

۶. صدقه دادن

از دیگر آداب شب جمعه، انفاق در راه خدا و پرداخت صدقه است که فضیلت آن همچون دیگر کارهای خیر، بسیار افزون‏تر از اوقات دیگر است.^۵