183
فرهنگ‌نامه جمعه

۴/۷

دعای سمات

۲۰۵.مصباح المتهجّد: دعای سِمات از عَمری روایت شده و خواندن آن در ساعت پایانی روز جمعه، مستحب است:
خدایا! از تو در‏خواست می‏کنم به نامت که بزرگ و بزرگ‌ترین و بزرگ‌ترین و عزّتمندترین و باشکوه‏ترين و بزرگوارترین است‏؛ همان نامی که هر گاه به آن بر قفل‏های درهای آسمان خوانده شوی تا برای رحمت باز شوند، باز می‏شوند و هر گاه برای گشایش تنگناهای درهای زمین خوانده شوی، گشوده می‏شوند و هر گاه با آنها برای آسان شدن دشواری‏ها خوانده شوی، آسان می‏شوند و هر گاه برای برانگیختن مردگان خوانده شوی، برانگیخته می‏شوند و هر گاه با آن بر زدایش بدی‏ها و گرفتاری‏ها خوانده شوی، زدوده می‏شوند و [از تو در‏خواست می‏کنم] به شکوهمندیِ ذات کریمت که کریم‌ترین و عزّتمندترین ذات‌هاست، همان که تمامی چهره‏ها در برابرش فروتنى مى‏کنند و گردن‏ها برایش خاضع‏اند و صداها در برابرش خاشع‌اند و دل‏ها از ترس او بیمناک‏اند. [از تو در‏خواست می‏کنم] به آن نیرویی که با آن، آسمان را نگه داشته‏ای تا جز به اجازه تو بر زمین فرو نیفتد و آسمان‏ها و زمین را نگه داشته‏ای تا فرو نپاشند و [از تو در‏خواست می‏کنم] به آن خواستنت که دانایان، دل در گرو آن‏ دارند و به آن گفته‏ات که آسمان‏ها و زمین را با آن آفریدی و به آن حکمتت که با آن شگفتی‏ها را بنیان نهادی و با آن تاریکی را پدید آوردی و آن را شب قرار دادی و شب را نیز مایه آرامش ساختی و با آن، نور را آفریدی و آن را روز قرار دادی و روز را مایه حرکت و جنبش و روشنایی فرمودی و با آن، خورشید را آفریدی و خورشید را روشنی‏بخش قرار دادی و ماه را پدید آوردی و ماه را نورانی ساختی و با آن، ستارگان را آفریدی و طلوع کننده و برج و چراغ و زینت‏بخش و وسيله راندن [شيطان‏ها] قرارشان دادى‏. و برایشان مشرق و مغرب و طلوع‏گاه و مسیر حرکت و مدار و چرخشگاه قرار دادی و براى آنها در آسمان، منزلگاه‏هايى مقدّر کردی و نیکو مقدّرشان کردی و صورتشان بخشیدی و نیکو صورتشان بخشیدی و با نام‏هایت آنها را کاملاً شمارش کردی و با حکمت خود، آنها را به طور کامل تدبیر کردی و نیکو تدبیرشان کردی و با حاکمیت شب و روز و ساعات، آنها را رام فرمودی و به مددشان شمار سال‏ها و حساب را شناساندی و دیدنشان را برای همگان یکسان قرار دادی.
خدایا! از تو می‏خواهم به آن شُکوهت که در میان قدسیان با آن [از آن درخت] با بنده و فرستاده‏ات موسی بن عمران علیه السلام سخن گفتی، [سخن گفتنی] برتر از درک کروبیان، آن سوی ابرهای نور، فراتر از صندوق شهادت۱ در ستون نور و در طور سینا و در کوه حوریث، در آن درّه مقدّس، در آن پاره زمين خجسته ‏از كناره راست [کوه] طور در سرزمین مصر با نُه معجزه آشکار و روزی که دریا را برای بنی اسرائیل شکافتی و در چشمه‌های جوشنده‌ای که با آن شگفتی‌ها در دریای سوف پدید آوردی و آب دریا را در گرداب همانند سنگ سخت ساختی و بنی اسرائیل را از دریا عبور دادی و کلمه نیکویت بر آنان کامل گشت به خاطر آن شکیبایی ورزیدند و آنان را وارث چهارگوشه زمينى کردی كه در آن جهانيان را بركت دادى و فرعون و سپاهيان و مركب‌هايش را در دريا غرق كردى. و به آن نامت كه بزرگ و بزرگ‌ترین و بزرگ‌ترین و عزّتمندترین و باشكوه‏ترين و گرامی‌ترین است‏ و به آن شکوهت كه با آن بر موساى كليمت علیه السلام در طور سينا جلوه كردى و نيز پيش از آن در مسجد خيف براى ابراهيم خليلت علیه السلام و براى اسحاق برگزيده‏ات علیه السلام در چاه شيع و براى يعقوب پيامبرت علیه السلام در بيت ايل، و وفا كردى به پيمانت برای ابراهيم علیه السلام و به سوگندت براى اسحاق علیه السلام‏ و به شهادتت براى يعقوب علیه السلام و به وعده‏ات براى اهل ايمان و براى دعاخوانان به نام‌هايت كه اجابتشان كردى و به آن شکوهت ‏كه براى موسى بن عمران علیه السلام در قبّة الرمّان (عبادت‌گاه او) نمايان شد، و به نشانه‏هايت كه‏ در زمين مصر، پدیدار شد همراه با شکوه عزّتمندی و چیرگی ناشی از نشانه‌هایی ارجمند و حاكميتی نيرومند و عزّت اقتدار. و به مقام كلمه تامّه، و به كلماتت كه با آن بر اهل آسمان‌ها و زمين و اهل دنيا و آخرت عطا و بخشش نمودى و به رحمتت كه با آن به همه‏ آفريدگانت نعمت فراوان بخشیدی، و به توانايى‏ات كه با آن [سلطه‌ات را] بر جهانيان حاکم داشتى، و به نورت كه از هراسش‏ طور سينا بر خاک افتاد و به دانش و شكوه و بزرگى و عزّت و جبروتت كه زمين‏ تاب آن را نياورد، و آسمان‌ها در برابرش زانو زدند و ژرفناک‌ترین مکان در برابرش واپس کشید و درياها و نهرها در آستانش از حركت ايستادند، و كوه‌ها برایش فروتن شدند و شانه‏های زمين آرام گرفتند و همه آفريدگان در برابر آن تسليم شدند و وزش بادها در برابرش پريشان گشت، و آتش‌ها در جايگاه‏ خويش به خاطرش خاموش شدند و به فرمانروايى‏ات كه با آن همواره به پيروزى شناخته شدى، و با آن در آسمان‌ها و زمين مورد ستایش قرار گرفتی، و به سخنت، راستین سخنی كه به رحمت براى پدرمان آدم و فرزندانش پيشى گرفت، و از تو می‌خواهم به كلمه‏ات كه بر هر چيز چيره گشت و به نور چهره‌ات كه با آن بر كوه تجلّى کردى و آن را فرو پاشيدىو موسى مدهوش در افتاد، و به آن شکوهت که بر طور سينا آشکار شد و با آن با بنده و فرستاده‌ات موسى بن عمران سخن گفتى، و به پرتو فروزانت در [كوه]ساعير و جلوه‌گر شدن‌ تو در [كوه]فاران در جايگاه بلند قدسيان و به سپاهيان صف كشيده از فرشتگان، و به خشوع فرشتگان تسبيح كننده، و به بركات تو كه بدانها بر ابراهيم خليلت در امّت محمّد و بر اسحاق برگزيده‏ات در امّت‏ عيسى بر يعقوب اسرائيلت در امّت موسى و بر محبوب خويش محمّد و عترت و فرزندانش و امّتش بركت عطا فرمودى. ـ خدايا! آن چنان‏ كه از آن رخدادها بدور بوديم و آنها را درنیافتیم و به آنها درحالى‏كه نديديم به راستى و درستى ايمان آورديم ـ، از تو خواستارم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى و بر محمّد و خاندان محمّد بركت دهى و بر محمّد و خاندان محمّد رحمت آوری همچون بهترين درود و بركت و رحمتت بر ابراهيم و خاندان ابراهيم که تو ستوده و والايى، هرچه را بخواهى انجام مى‏دهى و تو بر هر چيز، توانا و شاهدی.
پس حاجت خود را ذكر مى‏كنى و مى‏گويى:
خدايا! به حقّ اين دعا و به حقّ‏ اين نام‌هايى كه تفسير و باطن آنها را جز تو كسى نمى‏داند، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست‏ و با من چنان كن كه شايسته توست، نه آنچه که شایسته من است و از گناهان پیشین و پسین من درگذر، و بر من از روزىِ حلالت وسعت بخش و مرا از رنج انسان بد و همسايه بد و همنشين بد و پادشاه بد، كفايت كن. همانا تو بر هرچه بخواهى، توانايى و به همه‏چيز، دانايى. [دعاهايم را] اجابت كن‏ اى پروردگار جهانيان!

1.. به نظر، اشاره دارد به صندوق چوبی موسی علیه السلام که در آیۀ ۲۴۸ سورهٔ بقره، از آن به اختصار سخن گفته شده است. توصیف آن به صندوق شهادت شاید از آن رو است که این صندوق حاوی نشانه‏ها و یادگارهایی بوده که هر یک می‏توانستتند شاهدی ماندگار بر پیامبری آن حضرت باشند.


فرهنگ‌نامه جمعه
182

۴/۷

دُعاءُ السِّماتِ

۲۰۵.مصباح المتهجّد: دُعاءُ السِّماتِ۱ مَروِيِّ عَنِ العَمرِيِ، يُستَحَبُّ الدُّعاءُ بِهِ آخِرَ ساعَةٍ مِن نَهارِ يَومِ الجُمُعَةِ:
"اللهُمَّ إنّي أسأَلُكَ بِاسمِكَ العَظيمِ الأَعظَمِ الأَعظَمِ، الأَعَزِّ الأَجَلِّ الأَكرَمِ، الَّذي إذا دُعيتَ بِهِ عَلى مَغالِقِ أبوابِ السَّماءِ لِلفَتحِ بِالرَّحمَةِ انفَتَحَت، وإذا دُعيتَ بِهِ عَلى مَضائِقِ أبوابِ الأَرضِ لِلفَرَجِ انفَرَجَت، وإذا دُعيتَ بِهِ عَلَى العُسرِ لِليُسرِ تَيَسَّرَت، وإذا دُعيتَ بِهِ عَلَى الأَمواتِ لِلنُّشورِ انتَشَرَت، وإذا دُعيتَ بِهِ عَلى كَشفِ البَأساءِ وَالضَّرّاءِ انكَشَفَت، وبِجَلالِ وَجهِكَ الكَريمِ أكرَمِ الوُجوهِ وأَعَزِّ الوُجوهِ، الَّذي عَنَت لَهُ الوُجوهُ، وخَضَعَت لَهُ الرِّقابُ، وخَشَعَت لَهُ الأَصواتُ، ووَجِلَت لَهُ القُلوبُ مِن مَخافَتِكَ، وبِقُوَّتِكَ الَّتي تُمسِكُ السَّماءَ أن تَقَعَ عَلَى الأَرضِ إلّا بِإِذنِكَ، وتُمسِكُ السَّماواتِ وَالأَرضَ أن تَزولا، وبِمَشِيَّتِكَ الَّتي دانَ لَهَا العالَمونَ، وبِكَلِمَتِكَ الَّتي خَلَقتَ بِهَا السَّماواتِ وَالأَرضَ، وبِحِكمَتِكَ الَّتي صَنَعتَ بِهَا العَجائِبَ، وخَلَقتَ بِهَا الظُّلمَةَ وجَعَلتَها لَيلاً، وجَعَلتَ اللَّيلَ سَكَناً، وخَلَقتَ بِهَا النّورَ وجَعَلتَهُ نَهاراً، وجَعَلتَ النَّهارَ نُشوراً مُبصِراً، وخَلَقتَ بِهَا الشَّمسَ، وجَعَلتَ الشَّمسَ ضِياءً، وخَلَقتَ بِهَا القَمَرَ، وجَعَلتَ القَمَرَ نوراً، وخَلَقتَ بِهَا الكَواكِبَ، وجَعَلتَها نُجوماً وبُروجاً ومَصابيحَ وزينَةً ورُجوماً، وجَعَلتَ لَها مَشارِقَ ومَغارِبَ، وجَعَلتَ لَها مَطالِعَ ومَجارِيَ، وجَعَلتَ لَها فَلَكاً ومَسابِحَ، وقَدَّرتَها فِي السَّماءِ مَنازِلَ فَأَحسَنتَ تَقديرَها، وصَوَّرتَها فَأَحسَنتَ تَصويرَها، وأَحصَيتَها بِأَسمائِكَ إحصاءً، ودَبَّرتَها بِحِكمَتِكَ تَدبيراً وأَحسَنتَ تَدبيرَها، وسَخَّرتَها بِسُلطانِ اللَّيلِ وسُلطانِ النَّهارِ وَالسّاعاتِ، وعَرَّفتَ بِها عَدَدَ السِّنينَ وَالحِسابَ، وجَعَلتَ رُؤيَتَها لِجَميعِ النّاسِ مَرأىً واحِداً.
وأَسأَلُكَ اللهُمَّ بِمَجدِكَ الَّذي كَلَّمتَ بِهِ عَبدَكَ ورَسولَكَ موسَى بنَ عِمرانَ علیه السلام فِي المُقَدَّسينَ، فَوقَ إحساسِ الكَروبِيّينَ۲، فَوقَ غَمائِمِ النّورِ، فَوقَ تابوتِ الشَّهادَةِ، في عَمودِ النّورِ۳، وفي طورِ سَيناءَ، وفي جَبَلِ حوريثَ۴ فِي الوادِي المُقَدَّسِ، فِي البُقعَةِ المُبارَكَةِ مِن جانِبِ الطّورِ الأَيمَنِ مِنَ الشَّجَرَةِ، وفي أرضِ مِصرَ، بِتِسعِ آياتٍ بَيِّناتٍ، ويَومَ فَرَقتَ لِبَني إسرائيلَ البَحرَ، وفِي المُنبَجِساتِ۵ الَّتي صَنَعتَ بِهَا العَجائِبَ في بَحرِ سوفٍ۶، وعَقَدتَ ماءَ البَحرِ في قَلبِ الغَمرِ كَالحِجارَةِ، وجاوَزتَ بِبَني إسرائيلَ البَحرَ، وتَمَّت كَلِمَتُكَ الحُسنى عَلَيهِم بِما صَبَروا، وأَورَثتَهُم مَشارِقَ الأَرضِ ومَغارِبَهَا الَّتي بارَكتَ فيها لِلعالَمينَ، وأَغرَقتَ فِرعَونَ وجُنودَهُ ومَراكِبَهُ فِي اليَمِّ.
وبِاسمِكَ العَظيمِ الأَعظَمِ الأَعظَمِ، الأَعَزِّ الأَجَلِّ الأَكرَمِ، وبِمَجدِكَ الَّذي تَجَلَّيتَ بِهِ لِموسى كَليمِكَ علیه السلام في طورِ سَيناءَ، ولإِبراهيمَ علیه السلام خَليلِكَ مِن قَبلُ في مَسجِدِ الخيفِ، ولإِسحاقَ صَفِيِّكَ علیه السلام في بِئرِ شِيَعٍ، ولِيَعقوبَ نَبِيِّكَ علیه السلام في بَيتِ إيلٍ، وأَوفَيتَ لإِبراهيمَ علیه السلام بِميثاقِكَ، ولإِسحاقَ علیه السلام بِحِلفِكَ، ولِيَعقوبَ علیه السلام بِشَهادَتِكَ، ولِلمُؤمِنينَ بِوَعدِكَ، ولِلدّاعينَ بِأَسمائِكَ، فَأَجَبتَ، وبِمَجدِكَ الَّذي ظَهَرَ لِموسَى بنِ عِمرانَ علیه السلام عَلى قُبَّةِ الرُّمّانِ، وبِأَيدِكَ الَّذي رَفَعتَ۷ عَلى أرضِ مِصَرَ بِمَجدِ العِزَّةِ وَالغَلَبَةِ بِآياتٍ عَزيزَةٍ، وبِسُلطانِ القُوَّةِ، وبِعِزَّةِ القُدرَةِ، وبِشَأنِ الكَلِمَةِ التّامَّةِ، وبِكَلِماتِكَ الَّتي تَفَضَّلتَ بِها عَلى أهلِ السَّماواتِ وَالأَرضِ، وأَهلِ الدُّنيا وَالآخِرَةِ، وبِرَحمَتِكَ الَّتي مَنَنتَ بِها عَلى جَميعِ خَلقِكَ، وبِاستِطاعَتِكَ الَّتي أقَمتَ بِها عَلَى العالَمينَ، وبِنورِكَ الَّذي قَد خَرَّ مِن فَزَعِهِ طورُ سَيناءَ، وبِعِلمِكَ وجَلالِكَ وكِبرِيائِكَ وعِزَّتِكَ وجَبَروتِكَ الَّتي لَم تَستَقِلَّهَا الأَرضُ، وَانخَفَضَت لَهَا السَّماواتُ، وَانزَجَرَ لَهَا العُمقُ الأَكبَرُ، ورَكَدَت لَهَا البِحارُ وَالأَنهارُ، وخَضَعَت لَهَا الجِبالُ، وسَكَنَت لَهَا الأَرضُ بِمَناكِبِها، وَاستَسلَمَت لَهَا الخَلائِقُ كُلُّها، وخَفَقَت لَهَا الرِّياحُ في جَرَيانِها، وخَمَدَت لَهَا النّيرانُ في أوطانِها، وبِسُلطانِكَ الَّذي عُرِفَت لَكَ بِهِ الغَلَبَةُ دَهرَ الدُّهورِ، وحُمِدتَ بِهِ فِي السَّماواتِ وَالأَرَضينَ، وبِكَلِمَتِكَ كَلِمَةِ الصِّدقِ الَّتي سَبَقَت لِأَبينا آدَمَ وذُرِّيَّتِهِ بِالرَّحمَةِ. وأَسأَ لُكُ بِكَلِمَتِكَ الَّتي غَلَبَت كُلَّ شَيءٍ، وبِنورِ وَجهِكَ الَّذي تَجَلَّيتَ بِهِ لِلجَبَلِ فَجَعَلتَهُ دَكّاً، وخَرّ موسى صَعِقاً، وبِمَجدِكَ الَّذي ظَهَرَ عَلى طورِ سَيناءَ، فَكَلَّمتَ بِهِ عَبدَكَ ورَسولَكَ موسَى بنَ عِمرانَ، وبِطَلعَتِكَ في ساعيرَ۸، وظُهورِكَ في جَبَلِ فارانَ۹ بِرَبَواتِ المُقَدَّسينَ، وجُنودِ المَلائِكَةِ الصّافّينَ، وخُشوعِ المَلائِكَةِ المُسَبِّحينَ، وبِبَرَكاتِكَ الَّتي بارَكتَ فيها عَلى إبراهيمَ خَليلِكَ علیه السلام في اُمَّةِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله، وبارَكتَ لإِسحاقَ صَفِيِّكَ في اُمَّةِ عيسى علیه السلام، وبارَكتَ لِيَعقوبَ إسرائيلِكَ في اُمَّةِ موسى علیه السلام، وبارَكتَ لِحَبيبِكَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله في عِتَرتِهِ وذُرِّيَّتِهِ واُمَّتِهِ.
اللهُمَّ، وكَما غِبنا عَن ذلِكَ ولَم نَشهَدهُ، وآمَنّا بِهِ ولَم نَرَهُ صِدقاً وعَدلاً، أن تُصَلِّيَ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ، وأَن تُبارِكَ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ، وتَرَحَّمَ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ، كَأَفضَلِ ما صَلَّيتَ وبارَكتَ وتَرَحَّمتَ عَلى إبراهيمَ وآلِ إبراهيمَ، إنَّكَ حَميدٌ مَجيدٌ، فَعّالٌ لِما تُريدُ، وأَنتَ عَلى كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ شَهيدٌ”.
ثُمَّ تَذكُرُ ما تُريدُ، ثُمَّ تَقولُ:
"اللهُمَّ بِحَقِّ هذَا الدُّعاءِ، وبِحَقِّ هذِهِ الأَسماءِ الَّتي لا يَعلَمُ تَفسيرَها ولا يَعلَمُ باطِنَها غَيرُكَ، صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ، وَافعَل بي ما أنتَ أهلُهُ ولا تَفعَل بي ما أنَا أهلُهُ، وَاغفِر لي مِن ذُنوبي ما تَقَدَّمَ مِنها وما تَأَخَّرَ، ووَسِّع عَلَيَّ مِن حَلالِ رِزقِكَ، وَاكفِني مَؤونَةَ إنسانِ سَوءٍ، وجارِ سَوءٍ، وقَرينِ سَوءٍ، وسُلطانِ سَوءٍ، إنَّكَ عَلى ما تَشاءُ قَديرٌ، وبِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ، آمينَ رَبَّ العالَمينَ”.۱۰

1.. السِّمات ـ بكسر السين ـ : أي العلامات. والسِّمَةُ: العلامة، كأنّ عليه علامات الإجابة (بحار الأنوار: ج۹۰ ص۱۰۲).

2.. الكروبيّون: هم سادة الملائكة والمقرّبون منهم (مجمع البحرين: ج۳ ص۱۵۶۰).

3.. في المصدر «النار» و هو لا یتناسب المقام علی ظاهر ما یفهم فغیّرناه بما فی بحار الأنوار، و الله العالم.

4.. في الطبعة المعتمدة للمصدر: «حوريت»، وما أثبتناه من نسخة اُخرى منه ومن باقي المصادر. قال العلاّمة المجلسي(: قال السيّد ابن طاووس: رأيت في بعض تفاسير كلمات هذا الدعاء أنّ جبل حوريث، وقيل: حوريثا: هو الجبل الذي خاطب الله عز و جل موسى عليه في أوّل خطابه (بحار الأنوار: ج۸۷ ص۱۱۱).

5.. مُنبَجِسَةٌ: أي منفجرة بالماء (مجمع البحرين: ج۱ ص۱۱۶).

6.. بحر سوف: هو البحر الأحمر (قاموس الكتاب المقدّس: ص۱۶۲).

7.. في المصادر الاُخرى: «وبِآياتِكَ الَّتي وَقَعَت» بدل «وبأيدك الذي رفعت».

8.. ساعير: اسمٌ لجبال فلسطين (معجم البلدان: ج۳ ص۱۷۱).

9.. فاران: اسم لجبال مكّة (معجم البلدان: ج۴ ص۲۲۵).

10.. مصباح المتهجّد: ص۴۱۶ ح۵۳۸ و ص۴۲۰ ح۵۳۹، البلد الأمين: ص۸۹، المصباح للکفعمي: ص۵۶۰، جمال الاُسبوع: ص۳۲۱ وليس فيه ذیله من «ثمّ تذكر ما تريد» وکلّها نحوه، بحار الأنوار: ج۹۰ ص۹۷.

  • نام منبع :
    فرهنگ‌نامه جمعه
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ مرتضي خوش نصيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22602
صفحه از 407
پرینت  ارسال به