نقشه ۲ : محلّ نبرد جمل و مسير حركت دو سپاه
زمان كوتاهى پس از آغاز خلافت امام على عليه السلام ، بيعتشكنان (طلحه و زبير و ياران آنها) به بهانه گزاردن عُمره ، از مدينه خارج شدند و به مكّه رفتند . آنان براى توطئهگرى خويش منطقه نظامى بصره را برگزيدند و پس از طىّ مسيرى طولانى ، به بصره رسيده ، با مكر و حيله بر آن شهر ، مسلّط شدند . منطقه «حوأب» در ميانه راه ، جايى بود كه عايشه با پارس كردن سگان آن ، نزديك بود از ناكِثين (بيعتشكنان) جدا شود .
امير مؤمنان عليه السلام در تعقيب آنان ، با سپاهى كوچك ، از مدينه حركت كرد و پس از طىّ مسيرى موازىِ مسير ناكثين ، به منطقه «ذى قار» (ناصريه امروز) رسيد .
ذى قار منطقهاى ميان كوفه و بصره بود . امير مؤمنان عليه السلام نمايندگانى به كوفه فرستاد و پس از ملحق شدن دوازده هزار نظامى كوفى به سپاه وى ، از ذى قار ، به سمت بصره حركت كرد .
نبرد جمل ، در جمادى ثانى سال ۳۶ هجرى ، يعنى تنها پنج ماه پس از آغاز خلافت امام على عليه السلام ، رخ داد .
امير مؤمنان عليه السلام پس از نبرد جمل ، كوفه را مركز خلافت قرار داد و ديگر به مدينه باز نگشت .
