فهرست شده اند؛ امّا چون هفده سال را در حبس بوده و در اين مدت، خواهرش و به روايتي خود او، كتاب ها را در زير خاك پنهان كرده بود، همه آنها در زير باران، از بين رفته‌اند. ۱ او پس از آن توانست فقط آنچه را در حافظه داشته، در چهل كتاب و بدون سند، با عنوان النوادر گرد آورد ۲ كه شيخ طوسي اين مجموعه را كتاب نيكويي توصيف مي نمايد. ۳
اكنون از آن صحابي امام و محدّث گران قدر، بيش از چهار هزار و هفتصد روايت در كتب روايي در زمينه هاي مختلف، مانند: تفسير، فقه و كلام وجود دارد. ۴ ابن ابي عمير، علاوه بر آن كه روايات فقهي بي شماري در جاي جاي ابواب فقهي از خود به يادگار گذاشته، روايت‌هاي بسياري درباره مسائل كلامي نقل كرده است.
بسياري از دانشمندان اسلامي، نظير: نجاشي، شيخ طوسي، شيخ بهايي، شيخ انصاري و امام خميني( ، مرسلات ابن ابي عمير را در حكم مسند دانسته و به آنها اعتماد كرده اند. ۵ علامه مامقاني (م۱۳۵۱ ق) در اين باره مي گويد:
محمّد بن ابي عمير، تنها كسي است كه تمامي علماي شيعه [در طول قرون گذشته] روايات مرسل او را پذيرفته و آنها را مانند روايات مسند، معتبر دانسته اند؛ اگرچه درباره برخي [از اصحاب ائمّه(] نيز اين مطلب را گفته اند، ليكن گوينده آن، عدّه اي معدود بوده اند و درباره آنها به مانند آنچه كه درباره ابن ابي عمير گفته اند، اتفاق نظر وجود نداشته است. ۶
امّا با اين حال، برخي، همچون: محقّق اردبيلي، محقّق حلّي و آية الله خويي( ، به دليل انكار حجّيت احاديث مرسل، مرسلات ابن ابي عمير را نيز نپذيرفته اند. ۷
۱۵. المشيخه، ابوعلي حسن بن محبوب بن وهب بن جعفر بجلي (م ۲۳۴ ق) معروف به سرّاد. ۸ حسن بن محبوب، از بزرگان رجال شيعه و راويان نامور است. موالي و نياكانش، از ايالت سِند هندوستان بوده اند و جدّ اعلايش وهب، از برده هاي جرير بن عبد الله بجلي، صحابي مشهور بود كه در سال ۵۱ هجري، بدرود حيات گفته است.
وهب، در هنر زره بافي، استاد بوده است. از اين روي، به وي «سرّاد» و يا «زرّاد» مي گفته اند و اين لقب بر همه نسل وي بر جاي ماند. وي در اواخر سال ۲۳۴ ق، در حدود ۷۵ سالگي، دار فاني را وداع كرده است.
1.. الفهرست، طوسي، ص۲۱۸.
2.. همان، ص۳۲۶.
3.. اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۵۴.
4.. معجم رجال الحديث، ج۲۲، ص۱۰۱.
5.. نهاية الدراية، ص۲۶۹؛ فرائد الاُصول، ج۱، ص۱۵۹؛ رجال النجاشي، ص۲۲۸؛ المكاسب المحرمة، امام خميني، ج۱، ص۲۸۵ به نقل از دانش دراية الحديث، ص۱۷۷ ـ ۱۷۹.
6.. تنقيح المقال، ج۲، ص۶۳.
7.. ر.ك: «بررسي حجيت مراسيل ابن ابي عمير»، پژوهش‌نامه قرآن و حديث، ش ۱.
8.. سرگذشت حسن بن محبوب تماماً از مقاله جناب استاد آقاي محمّد باقر بهبودي اقتباس شده است. ر.ك: «حسن بن محبوب كوفي»، فصل نامه فقه، ش ۱۱ ـ ۱۲، فروردين ۱۳۷۶.
