صفوان بن يحيي در طبقه سوم اصحاب اجماع - كه راويان امام هفتم و امام هشتم( هستند ـ قرار دارد. ۱ وي از چهل تن از اصحاب امام صادق(عليه السلام) روايت نموده است. ۲
شرح حال نگاران، او را همانند حسين بن سعيد، صاحب تصانيف بسيار مي دانند و شماره آثار او را سي كتاب برشمرده اند. از مجموع كتبي كه تا زمان نجاشي در دسترس بوده، فصول ذيل شناخته شده است: كتاب الوضوء، كتاب الصلاة، كتاب الصوم، كتاب الحج، كتاب الزكاة، كتاب النكاح، كتاب الطلاق، كتاب الفرائض، كتاب الوصايا، كتاب الشري و البيع، كتاب العتق و التدبير، كتاب البشارات و النوادر. ۳
۱۴. نوادر، ابو احمد محمّد بن ابي عمير زياد بن عيسي (م ۲۱۷ ق)، از موالي مهلب بن ابي صفرة. ۴ او از موثّق ترين افراد مورد اعتماد شيعه و اهل سنّت ۵ و از اصحاب اجماع ۶ به شمار مي رفته است. وي امام كاظم( را درك نموده و با امام رضا و امام جواد( مصاحبت داشته است. ۷ با توجّه به خفقان حاكم بر جامعه و موقعيت او در بين طايفه اماميه، او را مورد اهانت و حبس قرار دادند و اموالش را ـ كه تا حدود پانصد هزار درهم بود ـ به تاراج بردند. ۸
ابن ابي عمير، نزد جمع بسياري از اصحاب امام صادق، امام كاظم و امام رضا( به استماع و ضبط روايت پرداخت. برخي از بزرگان، تعداد كساني را كه او از آنان روايت نقل كرده است، تا ۴۱۰ نفر ذكر كرده اند. ۹
اگرچه مشايخ او هم از علماي شيعه و هم از علماي اهل سنّت بوده اند، امّا فضل بن شاذان از پدر خود نقل مي نمايد كه به ابن ابي عمير گفتم: تو مشايخ و بزرگان اهل سنّت را ديده اي؛ امّا چگونه از آنان حديثي نشنيده اي؟ گفت: از آنان حديث شنيده ام، امّا چون مي بينم كه بسياري از شيعيان، علوم خاصّه و عامّه را شنيده و آنان را با هم آميخته اند و حديث يكي را به ديگري نسبت مي دهند، من نخواستم چنين اشتباهي بكنم؛ بنا بر اين، از احاديث اهل سنّت، صرف نظر كردم و به احاديث اهل بيت(عليهم السلام) اكتفا نمودم. ۱۰
علاقه و اهتمام وي به روايات امامان( به حدّي بود كه كتاب هاي روايي بسياري را تدوين كرد؛ به طوري كه تعداد آنها را ۹۴ كتاب ذكر كرده اند. ۱۱ پاره اي از آن كتاب ها در كتب نجاشي و شيخ طوسي،
1.. همان.
2.. همان، ص۸۳۰.
3.. الفهرست، طوسي، ص۱۴۵.
4.. رجال النجاشي، ص۱۹۸؛ الفهرست، ابن نديم، ص۲۷۸.
5.. رجال النجاشي، ص۳۲۶.
6.. اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۳۰.
7.. الفهرست، طوسي، ص۲۱۸.
8.. اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۵۶.
9.. كليات في علم الرجال، ص۲۱۶.
10.. اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۵۵.
11.. رجال النجاشي، ص۳۲۷.