...عن أبي بصير، عن أبي عبدالله( قال: قلت له: ( اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَاباً مِن دُونِ اللّـهِ(، ۱ فقال: أما و الله ما دعوهم إلي عبادة أنفسهم و لو دعوهم ما أجابوهم و لكن حرموا عليهم حلالاً، فعبدوهم من حيث لايشعرون؛ ۲
ابوبصير گويد: از امام صادق(عليه السلام) درباره اين آيه پرسيدم: «دانشمندان و راهبان را به جاي خدا به الوهيت پذيرفتند». فرمود: به خدا سوگند، دانشمندان و راهبان، مردم را به پرستش خويش فرانخواندند. اگر فرامي‌خواندند، آنها نمي‌پذيرفتند؛ ولي حرام را براي آنها حلال و حلال را برايشان حرام كردند و مردم ندانسته، آنها را مي‌پرستيدند.
ملا صالح در توضيح عبارت «من حيث لايشعرون» چنين مي‌نويسد:
اين عبادت درحقيقت، عبادت آنهاست؛ زيرا مقصود آنها، واضع آن احكام و آمر به آنهاست. گمان نمودند كه بايد تقليد نمايند و در امر دين نيانديشند. واضع و آمر حقيقي خداست؛ در حالي كه عبادت آنها به رهبان و احبار باز مي‌گردد. پيروي و پذيرش اوامر و نواهي آنها، در واقع، عبادت آنهاست؛ زيرا كسي كه به ندايي غير از نداي الهي گوش سپرد و آنها را پيروي كند و به آن خشنود گردد، او را عبادت نموده است. از اين رو، خداوند، متابعت وسوسه‌هاي شيطاني را عبادت او برشمرد و مي‌فرمايد: (أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَن لَّا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌ مُّبِينٌ( ۳
و ابراهيم( فرمود: (يَا أَبَتِ لَا تَعْبُدِ الشَّيْطَانَ( ۴ . ۵
۴. استناد به ساير روايات
ملا صالح در تأييد روايات الكافي به ساير روايات استناد مي‌كند. او در سراسر شرح خود از اين روش بسيار بهره مي‌جويد.
در سخن امام كاظم( خطاب به هشام چنين آمده است:
و من لم يعقل عن الله لم يعقد قلبه علي معرفة ثابتة يبصرها و يجد حقيقتها في قلبه؛ ۶
كسي كه از جانب خدا خرد نيايد، دلش بر شناختي استوار گره نخورد كه به آن بينا گردد و حقيقتش را در دل دريابد.
شارح در توضيح اين عبارت چنين مي‌نويسد:
كسي كه علم خود را از جانب خداوند دريافت نكند، ايمان او ثابت و علم او باقي نيست؛ زيرا آن دو به كوچك‌ترين شبهه‌اي زدوده مي‌شوند؛ برخلاف كسي كه علم خود را از خدا دريافت كند؛
1.. سوره توبه، آيه ۳۱.
2.. الکافي، ج۱، ص۵۳.
3.. سوره يس، آيه ۶۰.
4.. سوره مريم، آيه ۴۴.
5.. شرح الکافي، ج۲، ص۲۷۶.
6.. الکافي، ج۱، ص۱۸؛ شرح الکافي، ج۱، ص۲۲۲.
