زبير کردند و به نصارا و اهل شام نامه نوشتند. عکرمه اضافه مى کند، من شنيده ام که اين خيانت تنها کار نامبردگان نبوده، بلکه جمعى از اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله از بيم فقر و فاقه با يهوديان بنى قريظه و بنى‌النضير مکاتبه سرّى داشتند و اخبار رسول خدا صلی الله علیه و آله را به آنان مى رساندند تا به اين وسيله بتوانند از يهوديان پول قرض بگيرند و سودهاى ديگرى ببرند، ولى در اين آيه از آن کار نهى شدند. ۱
سيد عبدالأعلي موسوي سبزواري و علامه طباطبايي، پس از نقل روايت مذکور، بر اين باورند که مفاد آن کلمه ولايت را ـ که در اين آيات آمده است ـ به ولايت محبت و مودّت تفسير مي‌کند و مؤيد ديدگاه آنها در همين خصوص در ذيل تفسير آيه است. ۲
به عنوان نمونه ديگر، علامه طباطبايي ذيل آيه مباهله، ۳ پس از حديثي از الدر المنثور، مي‌نويسد که اين روايت اين نکته را تأييد مي‌کند که مرجع ضمير در (فَمَنْ حَاجَّک فِيهِ( به واژه «حق»، در عبارت (الْحَقُّ مِنْ رَبِّک( بازگشت مي‌نمايد. ۴
تأثير ديگر احاديث در فهم بهتر آيات، بيان مصاديق مفاهيم عام و مطلق آنها در جهت روشنگري اذهان است. هر چند بتوان گفت که مفاهيم آيات از طريق مراجعه به لغت، بهره‌مندي از سياق آيات، استفاده از قواعد عرفي زبان و بهره‌گيري از آيات در تبيين يکديگر قابل دستيابي است، اما مصاديق آيات که به عنوان افراد يک مفهوم مطلق و يا مجموعه عام به شمار مي‌روند، غالباً به وسيله احاديث مشخص شده و در اين باره روايات تفسيري بسيار سودمند است. اين شيوه با نزديک ساختن آن مفاهيم کلي به ذهن، راه فهم آنها را هموارتر مي‌سازد.
به عنوان نمونه، علامه طباطبايي ذيل آيه (وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيبِ لَا يعْلَمُها إِلَّا هُوَ(، ۵ به نقل از کتاب الدر المنثور، مصاديقي از کليدهاي غيب الهي را بيان مي‌کند:
احمد و بخارى در کتاب‌هاى خود و حشيش بن اصرم در کتاب استقامت و ابن ابى‌حاتم و ابوالشيخ و ابن مردويه همگى از ابن عمر نقل مي‌کنند که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کليدهاى غيب پنج يچز است، و جز خدا کسى از آن اطلاع ندارد: ۱. کسى نمى داند فردا به چه حوادثى آبستن است، مگر خداى متعال؛ ۲. کسى نمى داند رحم زنان چه زمانى جنين و بار خود را مى اندازد، جز او؛ ۳. کسى نمى داند چه وقت باران مى بارد، جز او؛ ۴. کسى نمى داند که در چه
1.. الدر المنثور، ج۲، ص۲۹۱.
2.. مواهب الرحمن، ج ۱۱، ص۳۰۸؛ الميزان، ج ۵، ص۳۸۷.
3.. سوره آل عمران، آيه ۶۱.
4.. الميزان، ج ۳، ص۲۳۴ و ۲۳۵. براي موارد ديگر ر.ک: مجمع البيان، ج۲، ص۸۱۰؛ ج۶، ص۹۴؛ ج۷، ص۲۳۹؛ ج۱۰، ص۸۱۲؛ زيدة التفاسير، ج۲، ص۶۹؛ ج۴، ص۲۲۹؛ ج۷، ص۵۰۴؛ الميزان، ج۳، ص۳۳۷؛ ج۴، ص۲۶۷؛ ج۵، ص۱۷، ۱۴۳ و ۱۴۴، ۱۹۰، ۳۸۶ و ۳۸۷؛ ج۶، ص۱۳۲ و ۱۳۳؛ ج۷، ص۳۳۴ و ۳۳۵؛ ج۱۲، ص۱۴۸ و ۱۴۹، ۱۷۶، ۲۲۲ و ۲۲۳؛ ج۱۸، ص۱۵۲؛ ج۱۹، ص۷۷ و ۷۸، ۲۶۹؛ ج۲۰، ص۱۱۷، ۳۵۵؛ تفسير کنز الدقائق و بحر الغرائب، ج۹، ص۳۳۸؛ ج۱۱، ص۱۲۳؛ ج۱۴، ص۴۲۳.
5.. سوره أنعام، آيه ۵۹.
