فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50 - صفحه 140

با توجه به ديدگاه‌هاي مفسّران شيعي در حکم به صدور تقيه‌اي برخي روايات غير فقهي شايسته ذکر است که حکم به صدور يک روايت از باب تقيه منحصر در روايات فقهي نيست؛ به عنوان نمونه، در کتاب فقه الرضا( حديثي از آن حضرت آمده است که معوّذتين عوذه‌هايي بوده که جزء سور قرآن نيستند:
و أنّ المعوّذتين من الرقية، ليستا من القرآن، دخلوها في القرآن، و قيل: أن جبرائيل علّمهما رسول الله صلی الله علیه و آله... و أمّا المعوّذتان فلا تقرأهما في الفرائض، و لا بأس بالنوافل. ۱
وي، پس از نقل حديث فوق، مي‌نويسد که بي‌شک اين حديث از باب تقيه صادر شده است. او پيش از نقل حديث فوق، روايات نقل شده مبني بر آن‌که ابن مسعود، معوّذتين را جزء قرآن نمي‌دانسته ذکر کرده و در ادامه، روايات متعددي را از ائمه علیهم السلام در مخالفت با آن آورده است. ۲ نمونه ديگر از اين دست، حمل قرائت امام صادق علیه السلام از آيات پاياني سوره مبارکه فاتحة الکتاب بر تقيه است. در حديثي از حريز آمده است که آن حضرت اين آيات را چنين قرائت فرمود: «صراط من أنعمت عليهم غير المغضوب عليهم و غير الضالين». ۳

۸. تفسير و فهم بهتر آيات

دانسته است که پس از آيات قرآن کريم، روايات معصومان( مهم‌ترين منبع تفسير به شمار مي‌رود. آيات قرآن کريم، منبع بودن روايات پيامبر صلی الله علیه و آله را در تبيين و تفسير قرآن کريم مطرح ساخته و احاديث مشهور متعددي از آن حضرت( حجيت روايات ائمه علیهم السلام را اشاره کرده است. ۴
کنار هم نهادن روايات شيعه و اهل‌سنّت از پيامبر صلی الله علیه و آله مجموعه بسيار بزرگي از تفاسير مسند به پيامبر صلی الله علیه و آله را فراهم خواهد آورد که از ارزش والايي برخوردار است. ۵ بر اين اساس، مي‌توان گفت که يکي ديگر از کارکردهاي حايز اهميت نقل روايات اهل‌سنّت، فهم بهتر و ارائه تفسيري روشن‌تر از آيات قرآن کريم است.

1.. فقه الرضا(، ص۳۶ و ۱۱۳؛ بحار الأنوار، ج۸۲، ص۴۱، ح ۲۹.

2.. تفسير الصراط المستقيم، ج۲، ص۱۴۱ و ۱۴۲. محقق بحراني نيز حديث نقل شده از امام رضا علیه السلام را تقيه‌اي مي‌داند. ( الحدائق الناضرة، ج۸، ص۲۳۲).

3.. تفسير الصراط المستقيم، ج۲، ص۶۴۶. براي نمونه‌هاي ديگر از اين دست ر.ك: همان، ج۳، ص۶۷۳؛ ج۵، ص۳۲۰، ۳۹۵، ۳۹۷.

4.. آفاق تفسير، ص۱۲۶- ۱۳۴.

5.. تفسير و مفسران، ج۱، ص۱۶۸ و ۱۶۹.

صفحه از 423