فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50 - صفحه 137

نگاهي به روايات نقل شده در منابع اهل‌سنّت درباره (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ( فضاي بهتري را براي فهم حديث امام صادق علیه السلام فراهم مي‌سازد.
در روايتي ديگر آمده است که فضل بن أبي‌قرة نزد امام صادق علیه السلام حاضر شده، از آن حضرت درباره گفته اهل‌سنّت ـ که «إنّ کسب المعلم سحت» ـ پرسش کرد. امام علیه السلام در پاسخ به او فرمود:
کذب أعداء اللّه، إنّما أرادوا أن لا يعلّموا أولادهم القرآن، لو أن المعلّم أعطاه رجل دية ولده لکان للمعلّم مباحاً. ۱
سيوطي در توصيف جايگاه شهداي احد در بهشت، به نقل از منابع متعددي، از ابن عباس، از پيامبر صلی الله علیه و آله آورده است:
هنگامي که برادران شما در جنگ احد کشته شدند، خداى تعالى ارواحشان را در شکم مرغانى سبز رنگ قرار داد تا به لب نهرهاى بهشت پرواز کردند و از ميوه هاى آن خوردند و در چراغ‌هاي طلايى آويزان در سايه عرش منزل گزيدند.
چون آنها لذت خوردني‌ها و نوشيدني‌ها را چشيده و زيبايى جايگاه خود را ديدند، گفتند: اى کاش برادران ايمانى ما مى دانستند که خدا با ما چه کرد! (و در عبارتى ديگر آمده است که گفتند: ما زنده هستيم و در بهشتيم) روزى مى خوريم، که اگر از وضع ما خبردار مى شدند، ديگر در کار جهاد بى رغبتى نمى کردند و از جنگ کردن سر بر نمى تافتند. خداى تعالى به ايشان فرمود: «اگر شما نمى توانيد بازماندگان خود را از وضع خود خبردار کنيد، من به جاى شما ايشان را آگاه مي‌سازم». و به همين منظور اين آيات را نازل فرمود: (وَ لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا...( . ۲ و ۳

علامه طباطبايي، پس از نقل اين حديث، مي‌نويسد که محدثان روايات فراواني در اين معنا از ابوسعيد خدرى، عبدالله بن مسعود، ابوالعاليه، ابن عباس و ديگران روايت کرده اند که در بعضى از اين روايات، همچون نقل ابوالعاليه، آمده است: «به صورت مرغانى سبز رنگ در آمدند»، و در بعضى ديگر، مانند روايت ابوسعيد، آمده: «در مرغانى سبز رنگ»، و در بعضى ديگر، مانند روايت ابن مسعود، آمده: «مانند مرغ سبز رنگ»، ولى معانى الفاظ به هم نزديک است. علامه ادامه مي‌دهد که در احاديثي نقل شده است که اين روايات بر ائمه علیهم السلام عرضه گرديد، اما ائمه آنها را صحيح ندانسته و صدور آن را از پيامبر صلی الله علیه و آله منکر شدند؛ چنان كه در برخي روايات ديگر آمده است که مردم سخن آن حضرت( را تأويل نموده‌اند. ۴

1.. الكافي، ج۵، ص۱۲۱، ح۲؛ البرهان، ج۲، ص۳۰۴؛ تفسير الصراط المستقيم ، ج ۵، ص۴۷۸؛ تفسير القرآن الکريم، ج۵، ص۵۵۵.

2.. سوره آل عمران، آيه ۱۶۹.

3.. الدر المنثور، ج۲، ص۹۵.

4.. الميزان، ج۴، ص۷۱ و ۷۲.

صفحه از 423