يكون موافقاً لما اجمعت الفرقة المحقة عليه» ۱ .
قرائنى كه بر درستى مضمون خبر دلالت دارد، و به رتبه علم نمى رسد چهارتاست:
۱ ـ موافق دليلى عقلى باشد. ۲ ـ مطابق با نص قرآن يا عموم و خصوص آن و يا مفهوم آن باشد. ۳ ـ موافق با سنت قطعى باشد. ۴ ـ موافق با مسلمات اماميه باشد.
در كتاب «نقد الحديث» راههاى نقد متن چنين آمده است:
«۱ ـ واژگان، ركيك نباشد به گونه اى كه از گوينده فصيح و بليغ سرزند.
۲ ـ مخالف قواعد عامه عقلى و حسى نباشد.
۳ ـ مخالف قواعد عمومى اخلاق نباشد.
۴ ـ مخالف امور مسلم پزشكى نباشد.
۵ ـ مخالف با اصول عقيدتى و ضروريات شريعت نباشد.
۶ ـ مخالف با سنن الهى در نظام هستى نباشد.
۷ ـ مخالف قرآن، سنت قطعى و مسلمات دين و شريعت نباشد.
۸ ـ محتوى امور سخيف نزد عقلا نباشد.
۹ ـ مخالف با حقايق تاريخى عصر پيامبر نباشد.
۱۰ ـ موافق با مذهب راوى كه تاييد رويه اوست، نباشد.
۱۱ ـ از انگيزه هاى نفسانى راوى نشأت نگيرد.
۱۲ ـ حاكى از امرى آشكار نباشد در حالى كه تنها يك نفر آن را نقل مى كند.
۱۳ ـ مشتمل بر نقل ثوابهاى بسيار، براى كارهاى كوچك نباشد.
۱۴ ـ مشتمل بر حذف و افتادگى نباشد.
۱۵ ـ تكيه بر سخن قبل از گوينده نباشد» ۲ .
مشابه همين شيوه ها، در كتب ديگر نيز آمده است ۳ .
1.عدة الاصول، ج ۱، ص ۳۶۷ ـ ۳۷۱ مؤسسة آل البيت.
2.نقد الحديث، حسين الحاج حسن، ج ۲، ص ۱۳ ـ ۱۴، مؤسسة الوفاء.
3.به عنوان نمونه رجوع شود به: «الاسرار المرفوعة فى الاحاديث الموضوعة»، ص ۴۲۴ ـ ۴۶۷ «اضواء على السنة المحمدية»، محمود ابوريّة، ص ۱۴۰ ـ ۱۴۳ «مصطلح علوم الحديث»، صبحى صالح، ص ۲۸۲ ـ ۲۹۵
