است. در روايات و در لسان ائمه ـ ع ـ گاهى از احاديث رسول الله ـ ص ـ با عنوان «اثر» ياد شده است. ^۱
شيخ مفيد ـ ره ـ غالباً «اثر» و «آثار» را به «حديث» و «احاديث» اطلاق مى كند. ^۲ قاضى ابوحنيفه نعمان بن محمد (م ۳۶۷) يكى از آثارش را «الأقتصار بصحيح الآثار عن الائمة الأطهار» ناميده است. و أبوالقاسم على بن محمد بن على خزاز رازى، نيز كتابش را درباره روايات امامت امامان ـ ع ـ «كفاية الأثر فى النّص على الأئمة الأثنى عشر» ناميده است و ابوعبدالله أحمد بن محمد بن عيّاش جوهرى «مقتضب الأثر فى النص على عدد الأئمة الأثنى عشر» و...
اينها همه بر استوارى سخن دكتر «نورالدين عتر» گواهى مى دهد كه نوشته است:
اين سه عنوان، حديث، خبر و اثر در نزد محدثان به يك معناست. ^۳
بر اساس آنچه تا بدين جا آورديم، اكنون مى توان گفت كه گمانه هاى گونه گون در نگاشته هاى «مصطلح الحديث» در تفاوت ميان عناوين ياد شده، در سده هاى واپسين چهره بسته است و در ميان كتابهاى پيشينيان از آنها سخنى نيست.

سنت

يكى ديگر از واژه هايى كه در اين مبحث معناى آن بايد روشن شود، «سنت» است. سنت از نگاههاى گونه گون، تعريفهاى گونه گونى يافته است.

سنت در فرهنگها:

سنت، همان شيوه، روش و آهنگ عمومى است؛ زهرى نوشته است:
سنت، شيوه معمول را گويند، چه نيك و چه بد. سخن رسول الله ـ ص ـ است كه فرمود:
من سنّ سنة حسنة فله أجرها و أجر مَنْ عمل بها الى يوم القيامة... هر آنكه شيوه اى نيكو بنيان نهاد، پاداش عمل به آن و عمل تمام كسانى كه تا قيامت بدان عمل كنند را خواهد برد...
و نيز گفته اند:
السنة، الطريقة المستقيمة المحمودة